Jak radzić sobie ze stresem i uspokoić nerwy

Czasami stres daje się nam tak we znaki, że nie wiemy co zrobić. Usilnie szukamy metody na uspokojenie się. Jak to zrobić? Po pierwsze kładź się spać oraz wstawaj o stałych porach – także w dni wolne. Pamietaj, że sen powinien trwać co najmniej 8 godzin. Badania wykazały, że u osób, które śpią krócej, więc już po kilku dniach spada stężenie serotoniny, a prawidłowy poziom tego hormonu może być warunkiem zdrowia psychicznego. Żyjac w ciągłym napięciu, psujemy swoje związki oraz tracimy zdrowie. Chroniczny stres zwiększa ryzyko wystąpienia cukrzycy, nadciśnienia oraz wrzodów układu pokarmowego. Powoduje problemy z zasypianiem, osłabia odporność, a u dzieci może zmniejszyć wydzielanie hormonów wzrostu. Są również koszty widoczne szybciej – gołym okiem, na co dzień. Stale poddenerwowane tracimy umiejętność spokojnej rozmowy oraz zrażamy do siebie bliskich jak kobieta z reklamy, której w drodze z pracy do domu wyrosły kolce. Wybuchamy złością, robimy afery o drobiazgi, a potem, kiedy emocje opadną, mamy ogromne wyrzuty sumienia. Poświeć 10 minut na zastanowienie się, co najbardziej Cię stresuje w ciągu dnia. Wypisz wszystko, co Ci przychodzi do glowy.

Cokolwiek, co wywołuje stres powinno być usunięte. Teraz, patrząc na każdy stresor z osobna, zastanów się, czy może możesz jego wyeliminować. Skoro może być taka możliwość, wyrzuć jego ze swojego życia natychmiast. Pomyśl też, jak możesz zapobiegać niektórym sytuacjom. Ja zdecydowałem, że będę wybierał trasy, na których nie posiada korków lub wyjeżdżał z domu na aż tyle wcześnie, by zawsze spokojnie zdażyć na spotkanie. Filiżanka naparu systematycznie pita przed snem ukoi nerwy, pozwoli zasnąć, uspokoi szybkie bicie serca, zmniejszy uczucie niepokoju oraz paniki. Miętę, korzeń kozłka, rumianek, szyszki chmielu, dziurawiec, lipę – te ziółka warto stosować w rożnorodnych formach: naparów albo dodatków do potraw. Rumianek może być najszerzej stosowana oraz najlepiej udokumentowaną medycznie rośliną na świecie. Pośród wielu jego zastosowań znajduje sie rownież działanie uspokajające. Można jego używać w stanach niepokoju, pobudzenia, histerii, nocnych koszmarów oraz bezsenności. Niektóre związki zawarte w rumianku, łączą się z tymi samymi receptorami w mózgu co valium. Badanie przeprowadzone na uniwersytecie w Pensylwanii w 2010 roku wykazalo, że u osób cierpiacych na tzw. zespól lęku uogólnionego, którym poprzez osiem tygodni podawano rumianek, znacząco zmniejszyły się objawy takie jak widzenie wszystkiego w czarnych barwach, irytacja, ataki paniki. Skoro zatem chcesz się uspokoić, zaparz sobie rumianek albo suszone kwiaty tej rośliny dodaj do zwyklej herbaty. A najlepiej pij taki napar regularnie. Pospaceruj 10 minut. Spacer pomoże dotlenić organizm a to także pomoże ci wyzbyć się złej energii oraz się uspokoić. Pozbadź sie negatywnych myśli. czesto stresujemy się także wtedy, kiedy nie znajdujemy się w jakiejś typowo stresującej sytuacji. Dzieje sie tak dlatego, że sami się nakręcamy- mowimy do siebie w nerwowy sposób, mamy same czarne oraz nieprzyjemne myśli. Twoje myśli sa ściśle sprzężone z Twoją fizjologią oraz kiedy myślisz o rzeczach stresujących, Twoje ludzkie ciało sie stresuje. Mieśnie zaczynają Ci się napinać, czoło się marszczy, wydziela sie kortyzol. Dzieki zmianie strategii myślenia możesz pozbyć się owych negatywnych myśli oraz zamienić je w pozytywne. Twoje ludzkie ciało będzie odpowiadało na takie myśli odprężeniem oraz wyluzowaniem. Denerwujqc się, odruchowo wstrzymujemy oddech. Takie zachowanie, chociaż naturalne, potęguje jedynie uczucie zdenerwowania, bo zwieksza napięcie mięśniowe w okolicach klatki piersiowej i zmienia nasycenie krwi tlenem. I dlatego każdego ranka, po przebudzeniu oraz przeciągnięciu się, warto wykonać pare głębokich wdechów z rozszerzeniem klatki piersiowej. Wstrzymujemy oddech na 3-5 sekund, po czym powoli wypuszczamy powietrze. Tego rodzaju ćwiczenie należy powtórzyć 5 razy. Można je wykonywać pare razy dziennie, także siedzac w pracy. Podczas wielogodzinnych medytacji mnisi buddyjscy zachowują spokojny, ale jednocześnie jasny umysł. Jednym z powodów takiego stanu może być też L-teanina, aminokwas zawarty w liściach zielonej herbaty. Badania pokazują, że potrafi on zahamować rosnące tętno oraz ciśnienie krwi, posiada działanie uspokajające, zmniejszające stres oraz niepokoj, stabilizujące nastroj. W jednym z badań naukowych osoby, którym podano 200 mg L-teaniny, byly spokojniejsze oraz bardziej skoncentrowane niż te, które jej nie przyjmowały. Żeby uzyskać taką dawkę z zielonej herbaty trzeba wypić dużo jej filiżanek (nawet kilkanaście). Dobre skutki przynoszą nie mniej jednak również mniejsze ilości L-teaniny, zatem możesz zacząć od wypijania np. trzech kubków dobrej zielonej herbaty dziennie. Posłuchaj instrumentalnej muzyki relaksacyjnej. Muzyka ta wyciszy twoj umysł oraz pozwoli zapomnieć o czynnikach wywołujacych stres. Czy może w pracy, czy może w domu – bałagan zawsze potrafi zestresować. Nie wiemy, co gdzie jest; szukamy dokumentów, kiedy są nam potrzebne natychmiast; gubimy główne rzeczy. Także skoro akurat nic nie zgubiliśmy, sam jeden widok bałaganu wywołuje chaos w głowie.

I właśnie dlatego dbaj o porzadek. Jak jedynie widzisz, że Twoje biurko albo szafka tego wymaga, poukładaj to wszystko na swoje miejsce. Zorganizuj przestrzeń, w której pracujesz albo odpoczywasz. Twój umysł bedzie mógł się wtenczas z łatwością odprężyć. Dobrze może być medytować wkrótce po przebudzeniu, by bardzo dobrze nastroić się na caly dzień. Zaleca się, by codziennie poświęcać na ćwiczenia aż tyle samo czasu. Lepiej bowiem medytować regularnie poprzez 15 minut dziennie niż jedynie od czasu do czasu. Chmiel – ów sam, ktory występuje w piwie, co nie oznacza, że posiada ono właściwości uspokajajace. Ale olejki eteryczne zawarte w szyszkach tej rośliny – więc już tak. Ich działanie może być także silniejsze niż związków zawartych w melisie oraz walerianie (najlepsze działanie daje połaczenie owych roślin). Właściwości uspokajające oraz nasenne posiada więc już sam jeden aromat szyszek chmielu. I dlatego osobom mającym problemy ze snem zaleca sie nie jedynie picie naparów, ale również spanie na poduszce, do wnetrza ktorej włożone są szyszki chmielu (ale uwaga, ich zapach może również obniżać popęd płciowy). Wszyte w poduszkę szyszki powinny działać poprzez ok 1-2 miesięcy (dopoki czuje się ich aromat). Przestań myśleć o rzeczach, które cię stresują. Staraj sie czymś zająć, by oderwać umysł od nieprzyjemnych myśl. Tak jak medytacja, regularne drzemki obniżają poziom kortyzolu w organizmie. Często stres wynika ze nadto małej ilości snu. Prostym ćwiczeniem medytacyjnym może być powtarzanie w myślach konkretnego słowa oraz skupienie na tym uwagi. Sprzyja to także odprężeniu oraz oderwaniu od natrętnych myśli. Wybierz zatem słowo, ktore bardzo dobrze Ci się kojarzy, np. spokój, radość, bezpieczeństwo. Rytmicznie oddychajac, powtarzaj je w myślach – raz wykonując wdech oraz następny raz przy wydechu. Powtarzaj je, aż poczujesz, że Twoje mięśnie się rozluźniaja, a umysł wycisza. Ziołowe środki zmniejszające lęk oraz napięcie nerwowe podzielić można na te, które nie powodują senności (np. L-teanina) oraz na takie, ktore ją wywołują. Waleriana, czyli kozłek lekarski, należy do tej drugiej grupy. Często polecana może być osobom, które meczy kłopot bezsenności. Zapach waleriany może być odstręczający, i dlatego rzadko używana może być jako napój czy może herbata. Większość osób woli przyjmować ja pod postacią kapsułek albo nalewek. Skoro chcesz spróbować, czy może waleriana przyniesie ulge również tobie, zażyj ją wieczorem, ale nie przed wyjazdem do pracy! Waleriana może być często stosowana w połączeniu z innymi ziolami uspokajającymi, jak chmiel, rumianek oraz melisa. Przestań mówić o tym co było oraz przeżywać rzeczy ciagle na nowo. Skoro istnieje taka potrzeba skonsultuj się z psychologiem. Postaraj się zapomnieć o przeszłości oraz żyć teraźniejszością. Pamiętam, że kiedyś miałem zwyczaj robić parę czynności jednocześnie. Na komputerze pisałem pewien tekst, w międzyczasie pakowałem coś tam do wysyłki na pocztę, oglądałem kątem oka telewizję, a do tego wciaż jeszcze rozmawiałem poprzez telefon. Taki zwyczaj może produkować dużo stresu w Twoim życiu. I dlatego zawsze zajmuj się jedną rzeczą naraz. Brak stresu to także może być jedynie jedna z zalet takiego podejścia. Kiedy wykonujesz jedną rzecz naraz, to także jej poświęcisz najwięcej uwagi oraz zrobisz ja szybciej oraz lepiej. Kiedy robisz parę rzeczy jednocześnie to także nie dość, że w sumie zajmie Ci to także dużo więcej czasu, to także wciąż jeszcze będą one wykonane gorzej jakościowo. Gdy nerwy Cię zżerają, pomoc może matematyka. Liczenie wstecz, czyli na przyklad od 100 do 1, sprzyja wyciszeniu koncentracji. Można również rozwiązywać proste zadania matematyczne w pamięci. Odejmowanie, dodawanie, mnożenie oraz dzielenie również pomogą nam się uspokoić. Kubek herbaty z melisy to także idealny sposób na skołatane nerwy oraz bezsenność. Wiedziano o tym więc już w średniowieczu. Napar z tej rośliny używany był do zmniejszenia niepokoju oraz ułatwienia zasypiania. Badania prowadzone na Uniwersytecie Newcastle w Wielkiej Brytanii wykazaly, że ochotnicy, ktorym podano dawkę 600 mg wyciągu z melisy, byli bardziej spokojni oraz zrównoważeni niż ci, którzy przyjęli placebo. Warto wiedzieć, że melisa poprawia również pamięć oraz zwiększa zdolność koncentracji uwagi. Nie można nie mniej jednak przesadzać, bo przyjmowanie jej w nadmiarze, może prowadzić do odczuwania zwiększonego niepokoju. I dlatego spożywanie melisy warto rozpocząć od mniejszej dawki oraz dopiero w następnej kolejności ewentualnie ją zwiększać. Oddychaj głęboko oraz powoli. Głębokie oddychanie pozwoli ci sie odstresować w zaledwie parę minut. Ćwiczenia sprawią, że bedziesz czuł się dużo, dużo lepiej. Ruch powoduje wydzielanie się w mózgu endorfin, hormonów szcześcia. Poza tym sprawia, że jesteś zdrowy.

Jak wiadomo dolegliwości również potrafią być też wielkim źródłem stresu, warto zatem im zapobiegać. Dieta osób wyczerpanych nerwowo powinna być też bogata w witaminy z grupy B. Niski ich poziom powoduje szybkie meczenie sie oraz bezsenność. Lekarze zalecaja przyjmowanie 50-100 mg każdej z witamin z grupy B dziennie. Ograniczmy jednocześnie picie kawy oraz mocnej herbaty i ilość zjadanych slodyczy. Jadłospis powinien być też bogaty w świeże owoce oraz warzywa, ziarna, orzechy. Lekko odurzający (ale bezpieczny) aromat lawendy posiada działanie odprężające oraz uspokajające, o czym wiedziano więc już w starożytnym Rzymie. Prawdopodobnie może być to także zasługa linalolu, związku chemicznego, który osłabia czynności ośrodkowego układu nerwowego. Badania przeprowadzone na pacjentach gabinetów stomatologicznych wykazały, że ci z nich, ktorzy wdychali zapach lawendy w poczekalni, byli bardziej spokojni siedzac na fotelu dentystycznym. Skoro zatem chcesz ukoić swoje nerwy, ustaw wiązankę z gałazek tej rośliny w pokoju, w którym dużo przebywasz lub zaszyj jej suszone kwiaty w poduszce. Ułatwi to także zasypianie oraz pomoże w odprężeniu sie. Wolno policz do dziesieciu. Liczac skupiaj się na każdej z cyfr. Ta technika pomoże ci uniknąć powiedzenia albo zrobienia czegoś, czego będziesz poźniej żałować. Czasem zdarza się tak, że źródłem stresu są nie konkretne wydarzenia, ale nasze myśli na ich temat. Jesteśmy w stanie i dlatego przygotowałem 5-dniowy kurs Myśli pod kontrolą, dzięki któremu nauczysz się umiejętności panowania nad nimi. Napięte do ostatnich granic może ukoić rownież uciskanie odpowiednich punktów na stopach. Jeden z nich może być na wierzhu stopy, w miejscu, w którym duży paluch schodzi się z drugim palcem. Skoro ów punkt będziemy uciskać np. kciukiem poprzez trzy minuty, niemal natychmiast da się odczuć odprężenie. Zabieg ow jesteśmy w stanie powtarzać dwa-trzy razy w ciągu dnia. Wiesz wiec już pewnie, że kwasy tłuszczowe omega są dobre dla serca, ale nie wiesz może, że chronią również przed depresją oraz wpływają na eliminację rozdrażnienia oraz niepokoju. W badaniach przeprowadzonych w Instytucie Badań Medycyny Behawioralnej na uniwersytecie w Ohio, poddawani obserwacji studenci, ktorzy poprzez 12 tygodni regularnie przyjmowali kwasy tluszczowe omega 3, odczuwali zdecydowanie mniejszy lęk przed egzaminem niż ci, którzy ich nie spożywali. Eksperci zalecaja, by niezbędne nam kwasy tłuszczowe omega dostarczać przede wszystkim w postaci naturalnej, a jedynie w wyjątkowych przypadkach ratować się suplementami. Najlepszym źródłem owych kwasów sa oleje roślinne (rzepakowy, lniany oraz sojowy), ryby morskie (łosoś, sardynki), a również żóltko jaj, nasiona soi oraz orzechy włoskie. Używaj pozytywnej afirmacji. Mówienie do siebie może być wspaniałym narzędziem, ktorego można używać w każdym momencie – także wówczas, kiedy czujesz, że zaczynasz tracić nad sobą kontrolę. Po prostu mów do siebie w myślach: Jestem spokojny; Nic nie może być w stanie wyprowadzić mnie z rownowagi; To także to wszystko może być nieważne itp. Obniżona koncentracja, stres, niepowodzenia. To także częste czynniki, ktore sprawiaja, że sięgamy po papierosa. Wydaje nam się, że paląc, uspokajamy sie. To także nie mniej jednak pozorny spokój – ostrzegaja naukowcy. Udowodniono bowiem, że papierosy nie mają wpływu na faktyczny stan naszych nerwów oraz nie są dobrym środkiem na zwalczanie stresu. Rozluźnienie spiętego karku osiągniemy, kładąc prawą dłoń na lewym rameniu przy szyi. Palcami oraz nasadą dłoni ugniatamy oraz ściskamy mięśnie, posuwając się w stronę ramienia oraz z powrotem. Następnie kladziemy dloń z tyłu na karku oraz masujemy w górę szyi do podstawy czaszki oraz z powrotem. To wszystko powtarzamy po drugiej stronie. Zjedz coś, byle żwawo – to także powszechne, że ludzie głodni są bardziej niespokojni oraz poirytowani. Skoro odczuwasz nagły atak lęku, może to także oznaczać po prostu, że spada ci poziom cukru we krwi. Rada? Zawsze miej ze sobą jakąś zdrową przekaskę. Możesz zjeść np. garść orzechów wloskich lub mały kawałek gorzkiej czekolady, popij to także szklanką wody lub herbaty. W dłuższej perspektywie kluczem do redukcji stresu może być odpowiednia dieta. Staraj sie jeść jak najwięcej produktów nieprzetworzonych, wybieraj chude mięso, ryby, owoce oraz warzywa (zwłaszcza liściaste jak szpinak, kapusta), które zawierają dużo kwasu foliowego.

Jak się uspokoić gdy jest się rozdrażnionym?

Czasami nerwy są tak duże, że trudno się uspokoić. Można się wyżywać na innych, głośno krzyczeć, rozbijać sprzęty, ale czy to prowadzi do czegokolwiek dobrego? Chyba nie. Poniżej podajemy kilka metod uspokajania się czyli relaksacji, które powinny wam pomóc. Może nie wszystkim i nie wszystko, ale warto się przyjrzeć tym metodom i wybrać coś dla siebie. Nerwowe sytuacje towarzyszą nam w codziennych stytuacjach. Są szcześciarze, których charakteryzuje wieksza odporność na stres, a inni po prostu nauczyli się sobie z nim radzić. Ty również możesz. Owych parę metod na uspokojenie pomoże ci powrócić do równowagi raczej praktykuj je regularnie. Stres oraz niepokój towarzyszą nam w rożnorodnych sytuacjach życiowych. Jeśli są jednakże permanentne, stanowią czynnik zwiększający podatność na rozwój chorób, szczególnie dolegliwości wirusowych. To także jednakże nie wszystko, przedłużające sie odczuwanie stresu może towarzyszyć: wrzodom żołądka, cukrzycy, astmie, nadciśnieniu tętniczemu, migrenowym bólom głowy, a także nowotworom. Każdego dnia spotykają nas różne sytuacje. Przebywamy pośród ludzi, docierają do nas ich emocje, złe humory, wielkie radości. Czasem się przejmujemy losem innych, czasem ich nie zauważamy, a czasem cudze przeżycia głęboko nas dotykają oraz sprawiaja, że powoli stają się naszymi problemami. Do tego wszystkiego mamy przecież swoj świat, który rzadko bywa różowy. Każdy z nas miewa zle chwile, wtenczas może być obrażony na cały świat. Taki stan zwiazany może być ze nadto dużą dawką stresu przepełniającą nasze życie wiekszości ludzi.

Wiadomo, że by walczyć ze stresem należy zrozumieć czym może być stres. Nie można uniknąć stresu. Można jednakże starać się „odciażyć głowę” od nadmiaru postrzegania wielu bodźców jako negatywnych oraz zmniejszyć odczuwanie niepokoju. Po pierwsze trzeba reagować szybko. Nie czekać, aż problemy nawarstwią sie oraz przytłocza swoim ciężarem. Żyjemy pośród ludzi oraz odbieramy świat wszystkimi zmyslami. Każdy kiedyś miewał gorsze dni, każdy kiedyś został błędnie osądzony, każdy coś tam tamże wobec drugiego ‘przeskrobał’. Nie bierzmy wszystkiego do siebie. Pozwólmy innym być też nie fair, bo sobie również takie rzeczy wybaczamy. Gdy natężenie stresu może być tak silne, że zaczyna nas boleć serce, mamy kłopoty z zasypianiem, jesteśmy podenerwowani, warto sięgnąć po ziola. Kuracja powinna trwać od czterech do sześciu tygodni. W następnej kolejności robimy przerwę. Wiadomo, że wzięcie tabletki czy może łyk syropu to także łatwy oraz szybki sposob na chwile uspokojenia, lekkiego zwolnienia obrotów. Szkoda nam czasu na środki zabierające nam więcej czasu. Jednakże może warto przemyśleć, co może być dla nas lepsze? Coś, co sprawdzi się bardziej na dłuższą metę oraz przyniesie korzyści dla całego organizmu, wpłynie na polepszenie jakości całego naszego życia. „Stres to także stan napięcia spowodowany trudna sytuacją, z którą nie umiemy sobie poradzić, a może być to także sytuacja stresowa- napięcie psychiczne, napięcie mieśni, przyspieszone bicie serca, podniesione ciśnienie- wystepuje zawsze, kiedy dzieje się z nami coś tam złego, niezależnie od tego czy może może być to także zagrożenie fizyczne czy może psychiczne. Dużo osób skłonnych może być myśleć, że stres może być zjawiskiem typowym dla naszego stulecia, że powstał w następstwie rozwoju cywilizacyjnego. Takie interpretowanie stresu nie może być jednakże wlaściwe. Stres podobnie jak w naszym życiu, był obecny też w życiu naszych praprzodków. Różnice dotycza jedynie jego źródeł. Fizyczny relaks oraz powolny, spokojny oddech może pomóc: koncentrując się na fizycznym wypoczynku umożliwiamy też umysłowi odprężenie się oraz zapomnienie o tym, co niepokojące. Każdego dnia postaraj się znaleźć chwile jedynie dla siebie oraz miejsce, w ktorym możesz się wyciszyć. Usiądź albo polóż się, świadomie napinaj mięśnie od stóp do głowy, a następnie rozluźniaj każdą grupę mięśni. Uprawiaj sport – każdy, kto podejmuje wysilek fizyczny przyzna, że nigdy nie czuje się tak zrelaksowany jak wówczas, kiedy porządnie się spoci. Biegaj, maszeruj, zapisz sie na siłownie lub aerobic, a na pewno stresy stana się mniej uciążliwe. Spędź 10 minut w ciagu dnia wyobrażając sobie, że najgorsze może sie zdarzyć, a ogarnie cię strach, a także przerażenie. Pod koniec tego czasu weź parę głebokich, relaksujacych oddechów oraz pozwól, by smutna wizja zgasła. Co posiada na celu takie „ćwiczenie”? Nie chodzi o to, by stępić swoją wrażliwość. Jednakże tego rodzaju modus operandi po niedługim czasie sprawi, że zamartwianie się stanie się „procedurą” nudną oraz straci na znaczeniu.

Pamiętaj, że najpopularniejsze oraz łatwo dostępne w sklepach zielarskich badź aptekach są preparaty z kozlka lekarskiego, chmielu oraz melisy lekarskiej. Często występują wspólnie z innymi ziołami. Przykładowo popularny preparat to także mieszanka sproszkowanych szyszek chmielu, wyciągu z korzenia kozłka lekarskiego i wyciągu z korzenia goryczki żóltej. Kozlek lekarski potocznie zwany waleriana, to także prawdpodobnie najbardziej znane ze swoich uspokajających właściwości ziolo. Pomaga przy nerwicach, łagodzi stresową reakcje przewodu pokarmowego. Waleriana była stosowana poprzez medyków więc już w starożytnej Grecji. Stan wzmożonego napięcia nerwowego, reakcja na zagrożenie, ale rownież mocna koncentracja, tak najczęściej opisuje się stres. W niewielkiej dawce może być konieczny , ale w nadmiarze źle wpływa na nasze zdrowie. Stres kojarzy się nam z nieprzyjemnym przeżyciem, sytuacją trudną albo uciążliwą. Ćwiczenia fizyczne — ruch sprawia, że szybciej pozbywamy się hormonów stresu z organizmu. Dobrym oraz szybkim sposobem może być gimnastyka, bieg a także żwawy marsz na świeżym powietrzu. Ćwiczenia na zewnątrz mają tę zaletę, że dodatkowo dotleniają nasz mózg. Porozmawiaj o tym, co cię dreczy – podziel się problemem z kimś, do kogo czujesz sympatie oraz zaufanie. Opowiadając o swoich stresach zrzucisz z siebie ciężar, a twój dylemat może okazać się mniej straszny. Tym bardziej, gdy otrzymasz wsparcie. Dzielenie się zmartwieniami pomaga „obejrzeć” sprawy, które uważamy za problematyczne, w pewnej perspektywie oraz często pozwala rzucić nowe światło na ów temat. Wtajemniczenie innych w nasze tarapaty może pomóc znaleźć skuteczniejszy sposób na rozwiązanie sprawy. Po pierwsze musisz uświadomić sobie, jakie może być źródło Twoich stresów oraz ciągłych nerwów. Twoje problemy powinny być też spowodowane pracą, którą musisz wykonywać, a ktorej po prostu nie lubisz. Być też może nie potrafisz dogadać się ze swoimi współpracownikami, w pracy panuje ciagła atmosfera wyścigu szczurow, a Ty ciągle czujesz oddech konkurencji na swoim karku. Z drugiej strony w Twojej rodzinie mogły pojawić sie problemy, które Cie przytłaczają oraz sprawiają, że nie jesteś w stanie normalnie funkcjonować na co dzień. Być też może po prostu czujesz samotność, albo również nie akceptujesz swojego wyglądu oraz dostrzegasz jedynie swoje wady. W aptekach oraz sklepach zielarskich dostępna może być w formie torebek, z których zaparza się herbatki. Skoro jesteśmy zestresowani, pijmy je przed snem. Melisa uspokaja, ułatwia zasypianie, a co ważne powinny ją zażywać także dzieci. Uspokajajaco oraz rozkurczowo działa chmiel zwyczajny. Stosuje sie jego przy nerwicach, nadpobudliwości, czy może kłopotach z zasypianiem. Na pewno znajdzie się w twoim biurze jakieś pomieszczenie, gdzie chyba nikt cie nie usłyszy. Glośny wrzask, krzyk, a także przekleństwo rzucone w czterech ścianach to także znakomite ćwiczenie na szybkie rozladowanie napięcia. Podobnie, gdy tkwiąc w korku ogarnia cię ślepa furia, zamknij okna oraz drzyj się na całego. Głośna ekspresja emocji to także najprostszy sposób uwalniania złych emocji. Naszemu codziennemu życiu cały czas towarzyszy pośpiech oraz napięcie. Nie dość, że żyjemy z zegarkiem w ręku, to także wciąż jeszcze musimy podołać wielu obowiązkom, wcielać się w role właściwego pracownika. To także rodzi napiecia. Taki stres bywa mobilizujący, sprawia, że wlaściwie wykorzystujemy nasz czas, koncentrujemy sie. Ale skoro dawka stresu może być coraz większa dużo z nas nie umie sobie z tym poradzić. Stajemy się nerwowi, rozdrażnieni, tracimy wiarę w siebie, czujemy jakbyśmy byli w zaklętym kręgu, z którego nie sposób się wydostać. Jesteśmy coraz bardziej zmęczeni. Jesteśmy coraz bardziej z siebie niezadowoleni. Warto przyjże sie uważniej swojemu życiu oraz docenić rolę pozytywnego stresu, a zmniejszyć skutki tego nadmiernego, ktory działa niszcząco: wpływa źle zarówno na naszą psychikę jak oraz zdrowie. A przecież stres stanowi nieodłączny element naszego życia! Nie sposob uniknać czynników, bądź sytuacji stresujących.

Znani badacze stresu mówią o istnieniu stresu pozytywnego oraz negatywnego. Z tym pierwszym mamy do czynienia wówczas, kiedy skumulowana siła oraz energia pozwala nam wykonać, cośmy zamierzyli, zarabiać pieniądze, przeżyć radość z sukcesu. Natomiast ze stresem negatywnym mamy do czynienia wówczas, kiedy wystapia takie czynniki, jak: nadmierne obciążenie pracą oraz odpowiedzialnością psychiczną, czy może również doświadczenie różnorodnych nieszczęść, jakie dotykają ludzi, od utraty bliskiej osoby, przeżycia śmierci malżonka, zwolnienia z pracy, po katastrofy oraz kataklizmy. Słuchanie spokojnej muzyki — relaksujące dźwieki pomagają w uspokojeniu szaleńczego rytmu naszych myśli. Niemniej jednak, skoro wybierzemy coś tam żywego oraz gwałtownego, jesteśmy w stanie jedynie bardziej „nakręcić” nasz organizm, niekoniecznie do produktywnego działania Zapisz na kartce w punktach, co wzbudza w tobie najwiekszy niepokój oraz zastanów się co możesz zrobić, aby polepszyć sytuację. Zawsze znajdzie się jakieś rozwiazanie. Zapisz swoje obawy w miarę jak się pojawiają odnotowujac dokladnie swoje myśli, a skoro powtarza się niepokój na dany temat zapisz jego ponownie w ów sam jeden sposób. Czyniąc to także łatwiej będzie umieścić swoje obawy w perspektywie oraz zauważyć, że są to także powtarzajace sie myśli. Bo z kolei bystro spostrzeżesz, że zapisywanie trosk istniejących czy może również potencjalnych może być znacznie bardziej czasochłonne niż myślenie o nich, uznasz, iż martwienie się nie może być tego warte. Należy wiedzieć, że często Twoje problemy urastaja do rangi olbrzymich oraz niemożliwych do rozwiązania w sytuacji, kiedy na przykład caly czas czujesz krytykę ze strony najbliższych albo niedocenienie. Warto zatem zwrócić uwagę na to także najbliższym, którzy powinni wiedzieć z jakim problemem musisz się zmagać. Bez wątpienia rozmowa z rodziną oraz znajomymi sprawi, że spojrzą na Ciebie w końcu jak na człowieka, osobę wrażliwą, a nie wyłącznie pracusia, matkę, ojca, córkę, syna itd. Skoro po frustrującej rozmowie z przełożonym albo klientem dręcza cię wyrzuty, że nie powiedziałaś tego, co chcialeś, napisz list zawierający te słowa, ktorych ci w rzeczywistości zabrakło. Poczujesz ulge, także kiedy wrzucisz jego w następnej kolejności do śmietnika. Zwiększonym obciążeniem psychicznym może być stres w którym zdarzenia bodźcowe zakłócają w organizmie równowage oraz wystawiają na poważną próbę albo przekraczają jego zdolności radzenia sobie. Stresem określa sie wszystkie bodźce ktore zmieniają stopień gotowości do działania. Do owych zdarzeń bodźcowych należy dużo różnorodnych warunków zewnetrznych oraz wewnętrznych, które zbiorczo nazywane sa stresorami. Przyczyny stresu –stresory, są różnorodne oraz powinny być też charakteryzowane z różnorodnych punktow widzenia. Stresorami psychicznymi są różne czynniki, np.: bodźce sytuacyjne działające mocno jednorazowo albo słabo, ale wielokrotnie, sytuacje konfliktowe oraz frustracyjne. W przypadkach, kiedy stresor może być mocny albo jego działanie przedluża się, dochodzi do wyczerpania możliwości przystosowawczych, wówczas może dojść do rozwijania się różnorodnych dolegliwości wywołanych nieprzystosowaniem, np.: dolegliwości układu krążenia, dolegliwości reumatycznej, zaburzeń trawienia, metabolizmu. Rytmiczny oddech — skupienie się na rytmicznym, spokojnym oddechu, całymi płucami, uspokaja caly organizm oraz wycisza go. Sposób sprawdzony od dziesięcioleci. Myśl pozytywnie – polóż się wygodnie oraz zrób pozytywną wizualizację stresującej sytuacji – znasz przecież regułę samospełniajacej się przepowiedni. Techniki pozytywnego myślenia są podstawa terapii poznawczo-behawioralnej. Koncentruje się ona uelastycznieniu naszego spojrzenia na różnorodne sytuacje, posiada na celu pomóc zdystansować się do własnych lęków oraz poszerzyć optykę, w jakiej oceniamy zdarzenia. Pozytywne myślenie może pomóc ujrzeć nieuświadomione „zasady życiowe”, które prawdopodobnie kiedyś ustaliłaś oraz bezwiednie za nimi podążasz. Pośrod takich postanowień nierzadko znajdują się np. muszę być też doskonałą matką albo doskonałym ojcem lub – nie mogę być też szczęśliwy skoro nie powiedzie mi sie zajęcie, które obecnie wykonuje, etc. Uczenie się badania swoich myśli w ów sposob pozwoli zablokować automatyzm prowadzący do niepokoju oraz stresu. Jeśli czujesz sie zestresowany po całym dniu możesz przygotować sobie ulubione danie, albo wybrać się do ulubionej restauracji. Nie od dziś wiadomo, że ciepły oraz smaczny posiłek znacznie może wpływać na nasz nastrój. Zafunduj sobie ekstra obiad, który pomoże Ci chociaż na moment zapomnieć o klopotach. Pamiętaj o tym, że ciągłe oszczędzanie, odkładanie pieniędzy oraz nie korzystanie z życia również nie może być dla Ciebie dobre. Warto od czasu do czasu sprawić sobie przyjemność. Gdy wiec już nie dajesz rady, zamknij na chwilę oczy nasze oraz przypomnij sobie twoje najlepsze wakacje (lub wymarzony urlop).

A teraz po prostu wyobraź sobie to także wspaniałe miejsce: przeanalizuj po kolei wszystkie zapachy, kolory, odgłosy, które kojarzą ci się z nim oraz daj się ponieść odczuciom, ktore ci się nasuwają. Przede wszystkim bierze się pod uwagę ich siłę i zakres oddziaływania stresorów. Może być to także podstawą rozróżnienia: dramatycznych wydarzeń o rozmiarach katastrof, obejmujących całe grupy, poważnych zmian dotyczących jednostek albo kilku osób i drobnych codziennych utrapień. Przykladami pierwszych są wojny czy może klęski żywiołowe. Oprocz niezwykłej siły oddziaływania charakteryzują sie one tym, że osoby nimi dotknięte nie powinny ich nie zauważyć albo pozostać obojętnymi. Można zatem uznać je za stresory uniwersalne, powszechne przyczyny stresu. Drugie ujęte sa we wspomnianej wyżej koncepcji zmian życiowych w postaci skali. Na czele, jako najpoważniejsze źródlo stresu, znajduje się śmierć wspólmalżonka, dalej rozwód, separacja, kara wiezienia, śmierć kogoś z rodziny, zawarcie związku małżeńskiego oraz utrata pracy. Specjaliści przypisali stresotwórcze znaczenie rownież takim wydarzeniom, które powszechnie uważane są za porządne, jak wybitne osiągnięcia, wakacje czy może Boże Narodzenie. Spedzenie chwili czasu z bliskimi osobami — przyjaciele oraz rodzina wyzwalaja w nas poczucie bezpieczeństwa. Nic tak nie uspokaja spanikowanego umysłu jak obecność drugiej osoby oraz świadomość, że świat nie zamierza zawalić sie za chwilę. Wypłacz się, to także nastepny sprawdzony sposób, ktory daje ujście negatywnym emocjom. Otrzesz łzy oraz bedzie lepiej. Po ciężkim dniu wracamy do domu oraz zostawmy za drzwiami wszystkie nieszczęścia. Można wskoczyć pod prysznic oraz wyobrazić sobie jak wraz z kroplami wody spływają nasze stresy. Do tego użycie przyjemnego w zapachu płynu uspokoi naszą duszę. Otuleni w ulubiony ręcznik, czy może szlafrok siądźmy z filiżanką dobrej herbatki ziołowej oraz posłuchajmy spokojnej muzyki. Relaksujmy sie! Nie biegniemy do dzwoniącego telefonu ze strachem, czy może zdażymy odebrać. Zawsze można później oddzwonić. W tym momencie może być nasz święty czas na robienie sobie przyjemności. Możesz też przygotować sobie gorącą kąpiel z olejkami zapachowymi (wybor zapachu zależnie od indywidualnych preferencji). Warto rownież zapalić świeczki i puścić nastrojową, relaksacyjną muzykę. Wpatruj się w zielony kolor. Możesz umieścić zielona kropkę na twoim stale dzwoniącym telefonie. To także twój sekretny znak, ktory posiada ci przypominać o głębokim oddechu, zanim odbierzesz oraz wybuchniesz gniewem. Nie jedynie poczujesz się lepiej, ale twój głos będzie brzmiał pewniej. Skoro pora roku na to także pozwala, obserwuj zieleń za oknem. Skoro nie- miej w pogotowiu pewien plakat, kalendarz z zielonymi krajobrazami (ewentualnie zielona kartka), lub chociaż kwiatki doniczkowe. Specjaliści od chromatoterapii, czyli leczenia właściwego kolorami, uznali zielony jako jeden z najbardziej odstresowujacych kolorów. Drobne codzienne utrapienia, określane rownież jako uciążliwości dnia codziennego, to także przykładowo: niemożność znalezienia potrzebnej rzeczy, drobne nieporozumienia w rodzinie, trudność zdążenia na czas. Znamy je z codziennych doświadczeń, a chociaż nie traktujemy jako nieszczęścia, to także jesteśmy w stanie latwo odtworzyć w pamięci towarzyszące im zdenerwowanie oraz nieprzyjemne napięcie. Podstawą innego ważnego rozrożnienia może być charakterystyka czasowa stresora. Wymienić w tym miejscu można wydarzenia stresowe krótkotrwałe, np. wizyty u dentysty, cykliczne, np. powtarzajace się z pewną regularnościa obowiązkowe wizyty u nielubianych krewnych, stres chroniczny, będący np. skutkiem nieuleczalnej dolegliwości oraz nareszcie sekwencje, ciąg wydarzeń stresowych, w których wydarzenie inicjujące może być przyczyna następnych obciażeń, jak rozwód czy może utrata pracy. Sa rzeczy, na które mamy wpływ, jak umówienie się na inny termin spotkania, sa rzeczy, na które nie mamy wplywu — korek, awaria systemu, brak prądu. Właściwe ich przyporządkowanie pozwoli nam działać bez niepotrzebnej straty czasu oraz energii. Refleksja nad soba może nam pomoc w poznaniu co wywołuje większy stres i, przynajmniej w niektórych przypadkach, pozwoli na uniknięcie jego bądź przygotowanie się na niego wcześniej. Zrób sobie kąpiel relaksującą – przepisy znajdziesz u nas. Zdarza się, że prysznic mało pomaga, a w głowie nadal kotłują się myśli. Jak usnać w takim stanie? Tutaj pomocne może być ciepłe mleko oraz dobra ksiażka do poduszki. Literatura czytana posiada wielką przewagę nad oglądaniem filmu, czy może sluchaniem muzyki. Książka angażuje wyobraźnię. Zaczytanie się powoduje powstawanie obrazow w naszym umyśle, silną identyfikację z wybranym bohaterem. Czasem tak mocno odchodzimy od realnego świata, że nie słyszymy dzwonka telefonu, kłótni sąsiadów za ścianą, czy może ujadającego psa. Oraz nie wiadomo gdy zasypiamy… A rano więc już nie tak strasznie wygląda świat. Musisz o siebie zadbać. Możesz zrobić sobie peeling, dokładnie posmarować całe ludzkie ciało balsamem albo wykonać odmienne zabiegi kosmetyczne, które poprawią Twoj nastrój. Miej w pogotowiu coś tam do bicia (ale nie kogoś), najlepiej tapicerowane oparcie fotela albo tapczanu. Uderzanie z impetem z zastępczy przedmiot rewelacyjnie oczyszcza z zalegających złych emocji. Szczegolnie skuteczne, skoro nie udalo ci się wcześniej wyrazić swoich uczuć w stosunku do osoby, która może być winna twojego złego samopoczucia.

Istnieje teoria, że stres można również pokonać za pomocą zapachów. Na wszelki wypadek kup sobie parę ulubionych olejkow eterycznych (dostępne w marketach oraz aptekach) Specjaliści od aromaterapii stwierdzili, że na stres najlepszy może być zapach wanilii oraz pomarańczy, a również bergamot, cyprys, drzewo różane, goździki, grapefruit, lawenda, melisa, ylang-ylang. Pare haustow bezpośrednio z buteleczki ukoi twoje skolatane nerwy. Wydarzenia stresowe różnią się co do kontrolowalności, czyli tego, w jakim stopniu ich wystąpienie, przebieg oraz następstwa zależa od celowego działania osób zaangażowanych. Na jednym biegunie mamy sytuacje niekontrolowane, np. śmierć bliskiej osoby w wyniku wypadku, na drugim kontrolowane, np. choroby, którym można skutecznie zapobiegać, a w przypadku ich wystąpienia podjąć odpowiednie leczenia właściwego oraz nie dopuścić do niepożądanych skutków. Kontrola większości wydarzeń stresowych posiada charakter ograniczony, są one kontrolowalne częściowo, pod jakimś wzgledem, w pewnych warunkach albo do pewnego momentu w czasie. Brzmi to także pesymistycznie, ale z drugiej strony wydarzenia na pierwszy rzut oka niekontrolowalne też w jakimś sensie czy może zakresie podlegają kontroli dotkniętego nimi człowieka. Spójrz na to wszystko z chlodnego dystansu, przeredaguj plan, skontaktuj się z tymi, którzy powinny ucierpieć na Twoim kłopocie. Skoro chwilowo nie możesz zmienić tego co Ci przeszkadza, skup umysl na czymś innym, zajmij się innym zadaniem z planu, by nie doprowadzić do momentu, gdy zaczniesz się zamartwiać. Wyprobuj sprawdzone oraz proste ćwiczenia oddechowe. Skoro czujemy, że roznosi nas wściekłość oraz nie jesteśmy w stanie znaleźć sobie miejsca, to także najlepiej, skoro damy upust skumulowanej złości. Kiedy mamy ogródek, można przekopać grzadkę. Kiedy mamy psa, to także pobiegajmy z nim po parku. Zawsze można rownież wpaść na siłownię oraz pokazać jak sie ćwiczy w dobrym tempie. Ważne, by się porządnie zmęczyć fizycznie! Później prysznic, cieple mleko, dobra książka oraz gwarantuje, że poczujesz się lepiej. Niektóre osoby kiedy mają zły nastrój wybierają się na zakupy. Kiedy zakupią sobie pewien ladny drobiazg, czy może również ubranie to także ich nastrój się diametralnie poprawia. Pij sok pomarańczowy. Podczas eksperymentu naukowcy z Uniwersytetu Alabama dwa razy dziennie faszerowali szczury 200 miligramami witaminy C. Rezultat? Produkcja ich hormonów stresu- kortyzolu oraz adrenaliny blisko ustała. Skoro szczurom pomoglo, to także dlaczego nie tobie? Dwie szklanki soku z pomarańczy dziennie zaspokoi potrzebną dawkę witaminy C. Stres biologiczny: doświadczamy jego w sytuacjach zagrożenia życia albo zdrowia. Organizm uwalnia wowczas duże ilości adrenaliny – hormonu, który wywołuje pełna mobilizację strategicznych narządów, które mają do spełnienia niebagatelna role, określaną w języku hormonalnym walcz albo uciekaj. Stres to także zmora dzisiejszego społeczeństwa. Nie posiada prawdpodobnie dnia żebyśmy nie usłyszeli jaki to także ktoś może być zestresowany. Dbaj o to, by codziennie zapewnić sobie troche ruchu, nie zaniedbuj swoich zainteresowań oraz spotkań z przyjaciółmi. W miare możliwości — spróbuj medytacji. To także najlepsze „szczepionki” przeciwko nadmiernemu poziomowi szkodliwego stresu. Pij herbatki ziołowe na uspokojenie, ktore pozwolą ci odzyskać równowage psychiczną oraz pomogą przy problemach ze snem. Siegaj zatem po wywar z melisy, chmielu, rumianku lub dziurawca. W aptekach oraz sklepach zielarskich kupisz gotowe mieszanki stworzone z myślą o nerwusach. Kup sobie psa, lub odmienne zwierzę futerkowe. Skoro nie masz warunków, zaprzyjaźnij sie z czworonogiem sąsiada. Istnieja dowody, że bliski kontakt z żywymi futrzakami obniża poziom napięcia oraz zapobiega depresjom. W rodzinach z futrzanymi podopiecznymi wybucha o dużo mnie kłótni. Generalnie, towarzystwo czworonogów zabija stres o dużo szybciej, niż obecność istot dwunożnych. Skoro cierpisz na fobie społeczne, jednym ze skutecznych, bo sprawdzonych przeze mnie sposobow, może być praca nad docenieniem siebie, nad odkrywaniem swoich mocnych stron, zgodą na słabe elementy konstrukcji domu naszego życia. Pomagają pomiędzy innymi afirmacji. Można je porównać do ziolowej herbatki. Nie dziala natychmiastowo, ale systematyczne stosowanie, przynosi nieopisane korzyści. Stres psychologiczny: pojawia się wskutek lęku przed utratą kontroli albo przed wymaganiami, ktore postrzegamy jako przerastające nasze możliwości. Może wywolywać jego pośpiech czy może problemy w relacjach z partnerem. Środowisko oraz praca jako źródło stresu: przykładem może być też halas, tłok, zanieczyszczenie, bałagan ale może wynikać też z trudności w pracy. Medytacje rozwijające świadomość redukują stres destrukcyjny aż o 45% w czasie zaledwie 3 miesięcy. Sprawiaja, że sygnały o zagrożeniu stresem nie docieraja do mozgu. Oto proste ćwiczenia medytacyjne: Trenuj oddech. Wdychaj powoli nosem, licząc do czterech, a w następnej kolejności bardzo długo wydychaj ustami. Powtorz ćwiczenie 10 razy. Przeciągaj sie bez zażenowania także w pracy. Ta prosta czynność uwalnia mięśnie od zalegającego napięcia, dodaje energii oraz uspokaja. Ćwiczenie przy biurku: siedzac na krześle, wyprostuj plecy. Stopy oprzyj równolegle na podłodze. Połóż dłonie na udach oraz opuść głowę do dołu. Parę minut w tej pozycji to także lekarstwo dla ofiar biurowego stresu. W myśl jednej z wielu definicji stres może być zjawiskiem biologicznym, stanowiącym niespecyficzny sposób reakcji organizmu na jakiekolwiek stawiane mu wymagania: fizyczne, psychiczne albo somatyczne, które powinny być też traktowane jako następstwo każdego – pozytywnego albo negatywnego – zdarzenia, wobec ktorego staje człowiek. Dzięki temu nasze życie nie może być monotonne czy może wręcz nudne. Jeśli natomiast dociera do nas nadto dużo bodźców, wówczas zaczynamy odczuwać dyskomfort. Jeśli cały czas jesteśmy poddawani silnemu oddziaływania bodźców, znacząco obniża się nasze samopoczucie, ludzkie zdrowie oraz nareszcie może dojść do całkowitej dezorganizacji naszego życia.

 

 

Co warto wiedzieć o układzie nerwowym i śnie?

Coraz więcej wiemy na temat układu nerwowego i naszego mózgu. Niestety wielokrotnie praca mózgu jest zakłócana zaburzeniami w czynnościach kory mózgowej, gdzie następują zaburzenia elektrycznej aktywności mózgu, brak odpowiedniej synchronizacji. Znane są nam: padaczka i Parkinson, jedne z chorób powstałe ze złej pracy mózgu. Częstotliwość rytmów mózgowych ma różne wartości w zależności od stanu świadomości w jakim aktualnie znajduje się człowiek.

Pewne białka w komórkach ziemniaka są identyczne z białkami obecnymi w neuronach mózgu ssaków – wykazali polscy naukowcy. Pamiętajmy, że pozbawienie człowieka snu powoduje obniżenie wydajności i ogólne złe samopoczucie. Jeśli stan bezsenności przedłuża się do kilku dni, może pojawić się utrata poczucia rzeczywistości i majaczenie. Badania doświadczalne na zwierzętach wykazały, że długie okresy wymuszonego czuwania mogą prowadzić nawet do śmierci. Układ nerwowy ma wśród innych narządów i układów ustroju pozycję centralną i jest ich administratorem. Każda bowiem czynność czy zadanie wykonywane przez określony narząd lub układ narządów, pozostaje pod jego ścisłym nadzorem. Za pośrednictwem zmysłów, z którymi jest bezpośrednio – anatomicznie i fizjologicznie – związany, układ nerwowy zapewnia ustrojowi możliwość komunikowania się ze światem zewnętrznym. Potrafi odbierać z zewnątrz najrozmaitsze bodźce (sygnały, informacje), przewodzić je do własnych ośrodków odczytujących ich treść, selekcjonować i wreszcie – przetwarzać w zrozumiałe dla siebie pojęcia i wyobrażenia oraz wydawać polecenia zwrotne. Układ nerwowy człowieka w ciągu jednej sekundy odbiera z otoczenia aż 109 bitów informacji. Warto przy tym pamiętać, że do świadomości dociera jednak minimalna ich część, bo jedynie 102 bita/s.
Mózgowie człowieka chronią z zewnątrz kości czaszki.
– Stanowi centrum, które gromadzi docierające tu informacje i przetwarza je; waży ok. 1360 g.
– Kresomózgowie (zbudowane jest z ok. 20 mld neuronów).
Jest największą i najbardziej rozbudowaną częścią mózgu człowieka.
Zbudowane jest z dwóch półkul pokrytych korą mózgową.
Wewnątrz półkul mózgowych znajduje się I i II komora mózgowa.
Półkule połączone są spoidłem wielkim (ciałem modzelowatym). Mowa w prawej półkuli: u praworęcznych 4%, u leworęcznych 15% + 15% obie półkule w jednakowym stopniu.
Mało prawdopodobne, żeby ludzki mózg dalej ewoluował w stronę większej złożoności. Wiązałoby się to ze zbyt dużymi kosztami – informują naukowcy na łamach „Current Directions in Psychological Science”. Układ nerwowy człowieka dzieli się na dwie zasadnicze części. Są nimi: ośrodkowy (centralny) układ nerwowy i obwodowy układ nerwowy, czyli system nerwów i zakończeń nerwowych wraz z narządami zmysłu. Ten podział jest oczywiście dość sztuczny, ponieważ, tak naprawdę, oba układy są ściśle anatomicznie i fizjologicznie ze sobą powiązane. Jednak podział ról i kompetencji jest jednoznaczny: obwodowy układ nerwowy służy do przenoszenia (przewodzenia) bodźców (informacji) od tkanek i narządów (w tym narządów zmysłów) do „centrum”, lub z powrotem – od „centrum” do narządów i tkanek, zaś ośrodkowy układ nerwowy te informacje „centralizuje”, tzn. gromadzi i przetwarza. Powierzchnia półkul jest silnie pofałdowana i podzielona na płaty: czołowy, ciemieniowy, skroniowy i potyliczny. W płacie potylicznym mieszczą się ośrodki wzroku. W płacie skroniowym znajdują się ośrodki słuchu. Mózg człowieka jest to ludzki organ, który pozwala nam poruszać się, myśleć, czuć, widzieć, słyszeć, delektować się smakiem i zapachem. Pełni funkcje kontrolera który sprawdza nasze ciało i bieżąco informuje, analizuje i przechowuje informacje w naszej pamięci. Jego zadaniem jest wytwarzanie sygnałów elektrycznych, które w reakcjach chemicznych zarządzają całym ciałem – nerwy wysyłają sygnały w całym organizmie. U młodego dziecka podczas urodzenia mózg waży mniej niż kilogram. Przeciętny mózg waży około 3kg. Mózg człowieka zbudowany jest z istoty białej. Preferencje ssaków do obracania się w jednym kierunku – różnice poziomu dopaminy w lewym i prawym prążkowiu.

Ze względu na pełnione funkcje w półkulach wyróżnia się:
– pola czuciowe (płat ciemieniowy), do których docierają informacje z narządów zmysłów,
– pola ruchowe (płat czołowy) kontrolujące ruchy zależne od woli (rozmiar zależy od stopnia skomplikowania ruchów),
Na podstawie badań sen jest uważany za wrodzoną potrzebę, podobnie jak głód, pragnienie czy aktywność seksualna, i jest niezbędny do przeżycia. Właściwości snu (długość i głębokość) różnią się w zależności od warunków środowiskowych i cech psychofizycznych danej osoby: przyzwyczajeń, pobudliwości, wieku, płci, zawodu itp. Mózg człowieka jest to tylko 2% ciężaru ciała, lecz wykorzystuje około 20% tlenu i dostaje 20% przepływu krwi. Płynu mózgowo-rdzeniowego otacza mózg .Naczynia krwionośne – tętnice, żyły, które zaopatrują mózgu w tlen i pokarm. Około 3 minuty nie otrzymywania tlenu powoduje że komórki mózgowe zaczynają umierać. Ludzki mózg osiągnął ewolucyjny szczyt i, w przeciwieństwie do komputerów, nie będzie się już dalej komplikował – uważają brytyjscy i szwajcarscy naukowcy. Ich zdaniem dalsza ewolucja wiązałaby się bowiem nie tylko z korzyściami, ale i z poniesieniem kosztów. Lepsza pamięć, uwaga czy inteligencja mogłyby oznaczać stratę w innych dziedzinach. Funkcje wzrokowo-przestrzene są u niektórych małp w lewej półkuli.
na nerwy
tabletki na nerwy
Bodźce węchowe nie przechodzą przez skrzyżowane szlaki – być może prawdziwe jest wyjaśnienie ewolucyjne. Opuszka węchowa powstałą z najbardziej wysuniętego do przodu zwoju nerwowego. Długość trwania snu jest zazwyczaj odwrotnie proporcjonalna do wieku człowieka. W trakcie przejścia od stanu czuwania do fazy nie-REM, a następnie do fazy REM zachodzi postępująca redukcja rytmu serca i obniżenie ciśnienia tętniczego. W fazie REM mogą pojawić się zaburzenia rytmu serca z przedwczesnymi skurczami serca oraz tachykardia. Może dojść do nagłych skoków ciśnienia. Oddech, który w fazie nie-REM jest regularny, w fazie REM staje się nieregularny, z częstymi i płytkimi wdechami. Zdolność termoregulacji jest obniżona, stąd też mniejsza jest w tej fazie potliwość. Często występuje zjawisko wzwodu u mężczyzn i napięcie tkankowe narządów płciowych u kobiet. Faza REM zajmuje ok. 20% całkowitego czasu snu. Mózgowie wypełnia jamę czaszki i jest otoczone trzema oponami mózgowymi (twardą, przylegającą do kości, następnie – pajęczą, w swojej strukturze podobną do pajęczyny i wreszcie – miękką, wprost leżącą na powierzchni mózowia), oddzielającymi je od wewnętrznych ścian kości czaszki. W oponie twardej znajdują się zamknięte przestrzenie zwane zatokami opony twardej, którymi płynie krew pochodząca z wszystkich mózgowych naczyń żylnych. Układ nerwowy posiada komórki, które są delikatne i potrzebują ochrony przed ich zgnieceniem, zakażeniem. Błony przeźroczyste tgz. oponki twarde (łac. Dura mater) pokrywają mózg człowieka i rdzeń kręgowy i nadają im wytrzymałość. Mózg i rdzeń kręgowy otacza wodnisty i przejrzysty płyn mózgowo-rdzeniowy. Czaszka otacza i chroni mózg. Rdzeń kręgowy jest otoczony kręgami. Dodatkowo niektóre mięśnie służą do ustabilizowania kręgosłupa. Mózg jeżeli w organizmie wszystko działa jak należy umie stworzyć barierę krew-mózg. Przepływ krwi do mózgu jest filtrowany tak, że substancje szkodliwe są nie wpuszczane do mózgu. Lewe pole wzrokowe analizowane jest w prawej półkuli i odwrotnie. Specjalne okulary skierowują obraz tylko do prawej i lewej półkuli.

W trakcie snu nocnego każdy człowiek przechodzi różne stadia, rozpoczynając od faz 1. i 2. do 3. i 4., a następnie z faz końcowych przechodzi znów do początkowych. Fazy REM następują co ok. 90 min. i trwają średnio 20 min. Są krótsze w pierwszych godzinach snu, ale wydłużają się podczas nocy. W trakcie fazy REM sen jest głębszy niż w stadium 4., a wrażliwość na bodźce jest złagodzona. Uznaje się, że faza REM jest bardzo istotna w rozwoju i dojrzewaniu układu nerwowego w pierwszym okresie życia oraz w utrzymaniu równowagi funkcjonalnej u osoby dorosłej. Po ukończeniu pierwszych lat życia zachodzi gwałtowne skrócenie łącznej długości faz REM w ciągu doby z 8 godz. u noworodka do godziny u osoby w podeszłym wieku. Wielu badaczy twierdzi, że istnieje zależność między pamięcią a fazą REM, czyli między ilością snu a zdolnością do nauki: podczas tej fazy utrwalają się świeże wspomnienia. W przypadku, gdy podczas snu nie dochodzi do fazy REM, dana osoba staje się niespokojna i porywcza.

W czasie snu zachodzą ważne zmiany neurofizjologiczne i neurochemiczne, a jednocześnie ważne procesy umysłowe. Można zatem przyjąć, że stan ten jest zarówno koniecznością natury biologicznej, jak i procesem niezbędnym do zachowania równowagi umysłu. Różnorodne rozważania natury biologicznej i psychologicznej pozwalają na wysunięcie kilku hipotez dotyczących funkcji snu i snów.
Wewnątrzmózgowe przestrzenie płynowe mają połączenie z przestrzeniami płynowymi rdzenia kręgowego. Płyn rdzeniowo-mózgowy, o unikatowym składzie biochemicznym i morfologicznym, jest stale produkowany przez specjalne sploty naczyniówkowe w komorach mózgowia, w ilości 650 ml na dobę. Płyn jest swego rodzaju „płaszczem ochronnym mózgowia”: działa nań chłodząco (pracujący mózg bardzo szybko się przegrzewa), chroni przed urazami mechanicznymi oraz reguluje ciśnienie wewnątrzczaszkowe. Płyn rdzeniowo-mózgowy oddzielony jest od krwi specjalną barierą, chroniacą przed mieszaniem się obu płynów ustrojowych i zapewniającą przez to unikatowość jego składu. Z punktu widzenia neurobiologii przypuszcza się, iż sen i marzenie senne pełnią następujące funkcje:

1) metaboliczną, polegającą na usuwaniu endogennych metabolitów wytworzonych przez centralny układ nerwowy w trakcie fazy czuwania;

2) stymulacyjną w tworzeniu połączeń między komórkami nerwowymi mózgu, szczególnie istotną u płodu i u dziecka w pierwszych miesiącach rozwoju; pojawia się w trakcie fazy REM;

3) homeostatyczną, pozwalającą mózgowi na okresowe obniżenie poziomu aktywności, rodzaj odpoczynku.

Jak wiadomo mózg człowieka składa się z około 20 bilionów neuronów, które zawierają i przekazują elektryczne impulsy. Kiedy wszystkie neurony razem rytmicznie są zsynchronizowane ukazuje się elektryczny potencjał we wszystkich połączeniach pomiędzy neuronami. Im więcej neuronów pracuje w doskonałej synchronii tym większy jest potencjał (amplitudy) elektrycznych drgań – mikrowolt, które mierzone są Hertzach (cykl na sek.). Liczba cyklu na sekundę jest rytmem mózgowym zwanym też falą mózgową – prądem czynnościowym. Dwa parametry: amplituda i częstotliwość. Rozwój filogenetyczny mózgowia – zmiany zachodzące w trakcie jego ewolucji – jest wyraźnie zaznaczony zarówno w jego budowie, jak i w funkcjach. Nie stanowi on więc jednorodnej struktury. Dlatego mówimy o mózgowiu (a nie o mózgu), które obejmuje zarówno struktury filogenetycznie stare, jak i młode. Przyglądając się mózgowiu łatwo dostrzec, że na jego „stare” struktury nakładają się młodsze, stanowiąc niejako ich „nadbudowę”. Z psychologicznego punktu widzenia można przypisać snowi i marzeniu sennemu różnorodne funkcje. Przede wszystkim umożliwiają one przemieszczanie się wspomnień (zapamiętanych informacji) z zasobów pamięci krótkoterminowej do zasobów pamięci długoterminowej. Umożliwiają również wyładowanie popędów. Pełnią złożoną funkcję komunikacji, przedstawiania świata wewnętrznego i przetwarzania emocji. Pomaga to w adaptacji do życia po przebudzeniu i w organizowaniu myśli świadomych. Powierzchnię zakrętów i wnętrza bruzd prawej i lewej półkuli pokrywa kora mózgu. Jej powierzchnia wynosi ok. 2200 cm2, a grubość – do 4,5 cm. U człowieka ponad 40% kory przypada na płaty czołowe. Na przekroju podłużnym widać, że kora składa się z dwóch warstw: istoty szarej, utworzonej przez sieć 9 miliardów komórek nerwowych – neuronów (2/3-3/4 wszystkich komórek mózgu), tworzących w korze filogenetycznie młodszej, czyli „nowej”, aż sześć warstw (w korze „starej”, stanowiącej niewielką część mózgu, tych warstw jest o połowę mniej), oraz istoty białej – w skład której wchodzą przede wszystkim włókna nerwowe i tkanka glejowa oraz naczynia krwionośne. W głębi półkul znajdują się otoczone istotą białą osobne skupiska istoty szarej, nie mające bezpośredniej łączności z korą – zwane jądrami podkorowymi albo jądrami podstawnymi. Fale mózgowe – cykle aktywności bioelektrycznej mózgu są rejestrowane za pomocą aparatu zwanego elektroencefalografem (EEG). Posiada on kilkanaście elektrod, które przyłącza się do skóry za pomocą specjalnego kremu i mierzy się częstotliwość i amplitudę – ilość impulsów na sekundę i wielkość zmian napięcia w mózgu. Za pomocą EEG sygnały przechodzą do komputera i są analizowane amplitudy drgań i ich częstotliwości.

Zaburzenia świadomości – informacje pożyteczne na ten temat

Świadomość jak wiadomo jest to optymalny stan aktywacji ośrodkowego układu nerwowego umożliwiający samoorientację i orientację w otoczeniu. Świadomość to podstawowy i fundamentalny stan psychiczny, w którym jednostka zdaje sobie sprawę ze zjawisk wewnętrznych, takich jak własne procesy myślowe, oraz zjawisk zachodzących w środowisku zewnętrznym i jest w stanie reagować na nie (somatycznie lub autonomicznie) Samoorientacja to zdolność rozpoznania własnych procesów psychicznych – introspekcja umożliwiająca samokontrolę i plastyczną zmianę zachowania. Neuroanatomicznym podłożem świadomości jest układ siatkowaty składający się z części zstępującej i wstępującej oraz współpracujący z nim układ limbiczny.
Przez pojęcie „świadomość” można rozumieć wiele stanów – od zdawania sobie sprawy z istnienia otoczenia, istnienia samego siebie, poprzez świadomość istnienia swojego życia psychicznego aż po świadomość świadomą samej siebie. W tym pierwszym przypadku świadomość mają niektóre zwierzęta, a świadomość samego siebie posiadają ludzie i najprawdopodobniej szympansy. Nie jest jasne, czy samoświadomość ma tylko Homo sapiens. W odróżnieniu od pozostałych, Świadomość Świadoma Samej Siebie posiada naturę niedualną. Wstępną ocenę stanu świadomości przeprowadza się poprzez pytania o orientację w czasie, otoczeniu oraz co do własnej osoby. Świadomość jest światłem wszystkich naszych przeżyć psychicznych. Nasilenie świadomości jest różne, ulega wahaniom w rytmach 1,5 godzinnych. Są to zmiany natury ilościowej. Świadomość ulega też zmianom jakościowym, fizjologicznym – zasypianie. Przed zaśnięciem rzeczywistość trochę inaczej wygląda. Inne obrazy, trochę inny świat, inna orientacja w czasie i przestrzeni. Te zjawiska to sny hipnagogiczne. Nie są to jednak marzenia senne. Sen nie jest całkowitym wygaszeniem świadomości. Jest to wprowadzenie jej w inny wymiar. O tym świadczy fakt, że możemy śledzić upływający czas lub np. sen matki. Marzenie senne – w nim osobowość ulega głębokiej zmianie. Jaźń pozostała naszą jaźnią. Budząc się, nie wiemy, co jest prawdą. Czasem utrzymują się zaburzenia orientacji. Są to sny hipnopompiczne. Strumień świadomości – ciąg świadomych przeżyć stanowiący miarę upływającego czasu. Przeżywając zjawiska świadomości, przeżywamy czas. Przez naszą świadomość przesuwa się stale ciąg świadomych przeżyć. Świadomość jest to psychologiczne teraz. W psychologicznym teraz obecne jest zwracanie się podmiotowego ja (jaźni) ku przedmiotom poznania. Uwaga zawsze jest jednokierunkowa. Podzielność uwagi jest tylko jej oscylowaniem pomiędzy dwoma jej przedmiotami. Zaburzenia świadomości najczęściej kojarzy się ze stanem nieprzytomności i ograniczonym kontaktem słownym z chorym, u którego odruch rogówkowy jest zniesiony lub osłabiony, mięśnie zwiotczałe i nie obserwuje się reakcji na ból. Zaburzenia świadomości, a więc niezdolność do prawidłowego „odbijania” bodźców zewnętrznych i wewnętrznych, mają jednak nieco bardziej złożoną specyfikę. Stopień nasilenia objawów zależy m.in. od źródła zaburzenia. Przyczyny zaburzeń świadomości można podzielić na pierwotne i wtórne.

Zaburzenia świadomości dzielimy na:
a) ilościowe
b) jakościowe
Obydwa rodzaje zawierają następujące cechy wspólne:
– różnie nasilone cechy dezorientacji,
– izolację od realnej rzeczywistości, wyrażoną poprzez fragmentaryczne spostrzeganie otoczenia oraz trudności w skupieniu uwagi,
– utrudnienie toku myślenia poprzez różnego stopnia splątanie toku myślenia,
– zaburzenia procesu pamięci.
Świadomość otoczenia (czyli czujność) może być pewnego rodzaju odwzorowaniem cech środowiska w umyśle. Jednym z przejawów tak rozumianej świadomości jest reprezentacja obiektów postrzeganych wzrokowo. Badania Williama T. Newsome nad neuronami okolicy środkowej skroniowej (ang. middle temporal, MT) pokazały że ich wyładowania odpowiadają obserwowanym przez makaki cechą ruchu (prędkość i kierunek). Świadomość samego siebie to rodzaj reprezentacji swojego organizmu na tle reprezentacji środowiska. Taką świadomość stwierdzono u szympansów, po zaobserwowaniu faktu, że małpy te, gdy zaznaczono na ich twarzy plamę, starały się ja wytrzeć, gdy zobaczyły swe odbicie w lustrze. Podobną zdolność wykazują niemowlęta ludzkie około drugiego roku życia. Samoświadomość to, z kolei, wiedza o procesach jakie zachodzą między odwzorowaniami, czy też reprezentacjami umysłowymi. Na podobieństwo pola widzenia mówimy o polu świadomości. Obserwując przepływ strumienia świadomości, gdybyśmy go zatrzymali, otrzymalibyśmy pole świadomości, i w tym polu znalazłyby się punkty ostrego postrzegania przedmiotu, na którym ześrodkowana jest uwaga. Pole świadomości zawiera wszystkie doznania, które docierają do nas ze wszystkich narządów zmysłów, również stany emocjonalne, wyobrażenia, wspomnienia. Wszystko, co przeżywamy, może stać się przedmiotem ześrodkowania uwagi. Punkt, na którym jest uwaga w polu świadomości to apercepcja. Reszta, która przepływa, ale nie przyciąga uwagi, to są percepcje. Świadoma uwaga oscyluje między zjawiskami. Apercepcja to punkt, na który ześrodkowujemy świadomą uwagę, najbardziej uświadomiony. Im dalej od apercepcji, tym mniej światła. Pole świadomości też ma swoje granice, o których nie mówimy, że jest nimi nieświadomość, gdyż są też zjawiska podświadome. Są to zjawiska psychiczne tak słabo odczuwalne, że jak gdyby ich nie ma w polu świadomości. Odgrywają olbrzymią rolę w psychice, dzięki nim zachowujemy to, co przeżywaliśmy w strumieniu świadomości. Dzięki nim mamy pokłady pamięciowe, podświadomie układamy wypowiedź, prowadzimy samochód.
Ilościowe zaburzenia świadomości

Polegają one na stopniowym ilościowym nasileniu wymienionych wyżej zaburzeń. W zależności od ich nasilenia wyodrębniamy:
1. przymglenie świadomości (obnubilatio) – z zachowanym kontaktem słownym i możliwością, uzyskania prostych odpowiedzi, niepełną, orientację, w czasie, niemożnością spostrzegania złożonych związków, lekką inkoherencję myślenia.
2. senność (sornnoletio) – znacznie utrudniony kontakt słowny, odpowiedzi po wielokrotnym pytaniu z wyraźną inkoherencją myślenia.
3. półśpiączka (sopor) – brak reakcji na słowa, zachowana reakcja na ból.
4.śpiączka (coma) – brak reakcji na bodźce słowne i bólowe ze stopniowym zanikaniem odruchów
Świadomość to obszar wspólny filozofii i psychologii w domenie tej dopatrywać się można początków psychologii jako nauki. Badaniami nad świadomością zajmuje się też kognitywistyka. Pierwszą szkołą psychologiczną była „klasyczna” psychologia świadomości Wundta (zob. strukturalizm), psychologia świadomości w wersji funkcjonalistycznej wyewoluowała z rozważań Franza Brentany i Williama Jamesa. Po okresie dominacji behawioryzmu, który wyrzucił z obszaru psychologii zagadnienia życia mentalnego, problem świadomości powrócił na nowo wraz z rozwojem kognitywistyki. Dociekania natury świadomości wspierane są teraz przez dane empiryczne pochodzące z badań z użyciem technik obrazowania mózgu. Śpiączka jest to stan utraty świadomości utrzymujący się przez wiele godzin lub dłużej, w czasie którego zastosowanie silnych bodźców fizycznych nie powoduje wybudzeniachorego. Śpiączka występuje z reguły u chorych, których doszło do uszkodzenia śródmózgowia i mostu lub przyśrodkowego podwzgórza. Nie pojawia się ona natomiast przy ogniskowym uszkodzeniu półkul mózgowych oraz rdzenia przedłużonego. Niestety to czy pacjent się wybudzi czy nie, nie jest zależne od tego, że był wprowadzony w śpiączkę ale od konsekwencji i powikłań zawału. Związki świadomości z pamięcią – gdy kończy się świadome pamiętanie, zaczyna się pamiętanie. Świadomość przeistacza się w pamięć. Przyszłość staje się teraźniejszością i odchodzi w niebyt. Jeżeli coś zostało zapamiętane, możemy ponownie to co zapamiętać, mieć w strumieniu świadomości. Staje się na nowo zjawiskiem psychicznym. Pamięć może ponownie przeistoczyć się w świadomość.
Jakościowe zaburzenia świadomości

Świadomość ocenia się pod względem funkcji świadomościowej, a więc jasności i pola świadomości, jak i funkcji orientacyjnej. Orientację rozumie się dwojako:
orientacja autopsychiczna – dotycząca podstawowych danych o sobie, np. imię, nazwisko;
orientacja allopsychiczna – dotycząca świadomości miejsca, czasu i sytuacji.

Do jakościowych zaburzeń świadomości zalicza się:
zespół majaczeniowy – inaczej delirium. Bardziej zaburzona orientacja allopsychiczna (w czasie i przestrzeni) niż
Grzyby halucynogenne a neurotopowe – różnice

Pojawienie się omamów po zażyciu grzybów halucynogennych jest związanie z… »
autopsychiczna (co do własnej osoby). Stany majaczenia są konsekwencją upojenia alkoholowego albo towarzyszą wysokiej gorączce w przebiegu wielu chorób. Pojawiają się wówczas objawy wytwórcze, omamy wzrokowe, słuchowe, rzadziej słowne, iluzje oraz urojenia. U chorego z zawężoną świadomością obserwuje się niepokój ruchowy, stany lękowe, destabilizacje zachowania. Mogą wystąpić omamy cenestetyczne (dotykowe) głównie o treści zoomorficznej. Człowiek w stanie majaczenia może być niebezpieczny dla siebie i innych. Najczęstszym stanem zaburzonej świadomości jest zaburzenie drżenne (przy chorobie alkoholowej), nasilające się w nocy. W celu określenia charakteru halucynacji wykonuje się tzw. test czystej kartki – pacjentowi pokazuje się czystą kartkę, sugerując, że coś na niej zostało napisane. Po reakcji chorego ocenia się stopień delirium – czy pacjent ulegnie sugestii i „dojrzy” coś na kartce, czy wystąpią u niego zwidy, iluzje. Halucynacje mogą mieć charakter mikrooptyczny (pajączki, małe myszki) albo makrooptyczny, kiedy omamy chory rzutuje w dal. Ponadto stany majaczenia charakteryzują się częściową niepamięcią, inkoherencją myślenia, dysforią i zachowaniami agresywnymi. Stany te występują nie tylko w przypadku intoksykacji, ale też w infekcjach, urazach mózgu, schizofrenii i psychozie maniakalno-depresyjnej;
zespół pomroczny – inaczej zespół zamroczeniowy albo po prostu zamroczenie przytomności. Czasami pacjent zachowuje się prawidłowo, np. reaguje na proste bodźce z otoczenia. Zahamowanie ruchowe jest nieznaczne. Występują iluzje, omamy, lęki, zaburzenia myślenia, gniew, splątanie, zawężenie pola świadomości. Amnezja ma postać fragmentaryczną, tzw. wyspy pamięciowe. Mogą pojawić się stany automatyzmu ruchowego, sennowłóctwo (somnambulizm), zamroczenie jasne (w padaczce lub stanach dysocjacyjnych; pacjent ogólnie zborny, funkcjonujący na podstawie automatyzmów), stany ekstatyczne i wyjątkowe;
zespół onejroidalny – inaczej zespół snopodobny, zbliżony do płytkiego snu. Pojawia się m.in. u pacjentów z epilepsją. Kontakt z chorym ma charakter normalizujący się – człowiek nabiera czasem świadomości, tzw. świadomość falująca. Występuje dezorientacja w otoczeniu i czasie. Omamy są bardzo plastyczne. Chory wydaje się, jakby uczestniczył w przeżyciach omamowych (w stanach majaczeniowych chory jest tylko biernym obserwatorem omamów). Treści omamów to: bitwy, podróże po magicznych światach, loty w kosmos itp.;
zespół splątaniowy – stan amentywny, głęboki stan zaburzenia świadomości, czasami stan przedterminalny. Na tle zaburzonej świadomości występują bezładne omamy i urojenia oraz splątanie myślowe. Zaczyna się ostro wraz ze znacznym wzrostem temperatury, obecnością żywych omamów ruchowych oraz dużym podnieceniem ruchowym. Z pacjentem nie ma praktycznie żadnego kontaktu słownego. Szczególnie ciężką postacią splątania świadomości jest stan ostrego majaczenia (delirium acutum). Zespół amentywny charakteryzują znaczne zaburzenia myślenia.

Niejednokrotnie trudno w sposób precyzyjny postawić granicę między rodzajami i głębokością zaburzeń świadomości, dlatego mówi się o kilku rodzajach zespołów, w przypadku których objawy chorobowe wzajemnie się przenikają, tak jak np. w zespole pomroczno-majaczeniowym.

Podstawowe zespoły psychopatologii

1) Zespół depresyjny

• składa się z układów osiowych

• spadek aktywności psychoruchowej

• zaburzenia neurohormonalne

• osłupienie depresyjne

depresja agitowana- depresja z pobudzeniem ruchowym

depresja maskowana- na pierwszy plan wysuwają się problemy typu somatycznego, a przy tym jest spadek aktywności
2) zespoły typu somatycznego

a) zespół maniakalny

§ podwyższony nastrój

§ drażliwość

§ ze śmiechu w złość, z płaczu w śmiech-> łatwość przechodzenia z jednego nastroju w drugi;

§ podwyższona aktywność psychoruchowa

§ mała potrzeba snu

§ duża aktywność seksualna również
Osłupienie

*efektoryczne

– zachowana zdolność odbierania bodźców, ale nie rusza się

– napięcie ich mięśni jest wzmożone

– mogą być kilka dni w jednej pozycji

– „poduszka powietrzna” maja przysuniętą głowę do klatki piersiowej i trzymają głowę w powietrzu tak jakby mieli pod nią poduszkę

*receptoryczne

– charakterystyczne spowolnienie ruchowe, które zwykle nie osiąga stadium bezruchu

– poruszają się wolno, snują się jak cienie

– omijają inne osoby, sprzęty ale praktycznie pozostają bez kontaktu

– stwarzają wrażenie ludzi zdezorientowanych, zagubionych

– po przeminięciu tego okresu chorobowego mają pamięć fragmentaryczną

Do bardziej płytkich stanów osłupienia należy :

– stereotypia ruchowa i słowna

– echolalia

– echomimia

3) Zespół -halucynoza

– zespół z omamami jako zespół dominujący i zwykle dołączają się omamy słuchowe, urojenia prześladowcze powiązane z treścią z omamami.
4) Zespół paranoidalny

– obejmuje omamy i urojenia, są najczęściej prześladowcze, odnoszące . Jest typowy dla schizofrenii paranoidalnej, może występować również w zespole paranoidalno-depresyjnym [nieusystematyzowane]
5) Zespół parafreniczny

– występują usystematyzowane urojenia, np. wielkościowe
6) Zespół paranoiczny

– związany z usystematyzowanymi urojeniami, często przesladowczymi odnoszącej bądź wielkościowej
7) Zespół Karpiński

-clerambault -słyszy podszepty i te myśli wnikają w jego umysł; owładnięty szatanem; pseudo halucynacje
8 ) Zespół psychoorganiczny

– świadczy on o rozległych uszkodzeniach tkanki mózgowej i jej zaniku, starzenie się mózgu, zajściem stanów zapalnych , zmiany niedokrwienia mózgu, zatrucie różnymi substancjami chemicznymi, urazy głowy, połączone ze wstrząsami mózgu. Wyróżnia się w celach jasności postać otępienną i charakteropatyczną, zwykle obydwie te postacie współistnieją ze sobą, jedna z nich jest bardziej dominująca.

* postać otępienna – zespół otępienny- występuje spadek sprawności intelektualnej niska analiza myślenia, problemy z wnioskowaniem, uogólnianie sytuacji, wysiłek umysłowy(dużo) jest nieproporcjonalny do osiągniętej wiedzy (mało)(efektów)

zaburzenia pamięci, trudno zapamiętać nowe wiadomości, stare pamięta; obniżanie krytycyzmu, , chwiejność emocjonalna,

*postać charakteropatyczna- zaburzenie w zakresie zachowania i osobowości, zaburzenia charakteru np. złośliwość, plotkarstwo

Różnice między otępieniem a niedorozwojem umysłowym

uwzględnia się następujące fakty:

– niedorozwój umysłowy ma miejsce wtedy gdy człowiek nigdy w swoim rozwoju umysłowym nie osiągnął normy intelektualnej.

– W otępieniu człowiek w swoim rozwoju osobniczym osiąga normę intelektualną; w wyniku różnych czynników jego intelekt obniżył się poniżej normy
9) Zespół amnostyczny Korsakowa

– jest postacią zespołu psychoorganicznego w którym występują konfabulacje [aniu wyrazik do zapamiętana dla ciebie ] tzn. luki pamięciowe są wypełnione treściami które nigdy nie miały miejsca

10) Zespół psychoendokrynologiczny

– w wyniku zaburzeń endokrynologicznych (hormonalnych) powstają zaburzenia psychiczne czyli np. menopauza; cukrzyca ; tarczyca-nadczynnosc- duża aktywność, nerwowość, niedoczynność-apatyczny, stonowany, małomówny
Objawy psychotyczne, takie jak omamy i urojenia są trudne do stwierdzenia z powodu znacznie ograniczonego kontaktu z chorym. Na to, że mogą one występować wskazuje czasami zachowanie chorego.

Zaburzenia świadomości (stany nieprzytomności) mogą przybierać różną postać. Niekiedy występują gwałtownie i szybko, doprowadzając do śmierci, bądź też trwają krótko i ustępują samoistnie bądź utrzymują się przez dłuższy czas. Ta ostatnia grupa wymaga szczególnego omówienia.
Zaburzenia świadomości można podzielić na cztery okresy, biorąc pod uwagę stopień kontaktu chorego z otoczeniem:
W pierwszym okresie zwanym sennością (somnolentio) chory jest senny, można jednak go obudzić, nawiązać z nim kontakt słowny (rozmową). Chory pozostawiony sam sobie zasypia.
W drugim okresie — stan półśpiączkowy — (semicoma albo sopor) nie ma kontaktu słownego, silne potrząsanie lub kłucie szpilką powoduje otwieranie oczu.
Trzeci okres to głęboka śpiączka (coma), chory reaguje jedynie na bardzo silne bodźce bólowe, wykonując nieskoordynowane ruchy. Odruchy rogówkowe są osłabione lub zniesione. Odruch reakcji źrenic na światło jest osłabiony. W tym okresie pojawiają się zaburzenia w napięciu mięśni. Może wystąpić sztywność odmóżdżeniowa lub hipotonia mięśniowa. Pojawiają się zaburzenia oddechowe, naczynioruchowe, termiczne i ze strony przewodu pokarmowego.
W czwartym okresie w najbardziej posuniętym stanie śpiączkowym (coma extremum) dochodzi do zniesienia reakcji na wszelkie bodźce bólowe. Reakcje źreniczne i rogówkowe są zniesione. Źrenice są rozszerzone, występuje całkowita wiotkość mięśni i zniesienie wszelkich odruchów. Stopniowo nasilające się zaburzenia oddechowe doprowadzają do zniesienia samodzielnego oddechu i wprowadzenia sztucznego oddychania za pomocą specjalnej aparatury. W badaniu eeg stwierdza się brak czynności bioelektrycznej mózgu. Zachowana jest jedynie czynność serca i nerek. Mówi się wówczas o tzw. izolowanej śmierci mózgu.
Przyczyn zaburzeń świadomości jest wiele i można je podzielić na dwie zasadnicze grupy:
1. Pierwotne zaburzenie świadomości — uszkodzenie i proces chorobowy dotyczy samego mózgu, ma to miejsce w udarach mózgu, krwotokach podpajęczynówkowych, zapaleniach opon i mózgu, urazach czaszkowo-mózgowych, guzach mózgu i padaczce.
2. Wtórne zaburzenie świadomości — uszkodzenie mózgu jest następstwem chorób pozamózgowych, ogólnoustrojowych lub narządowych. Ważniejsze przyczyny wtórnych zaburzeń świadomości są następujące:
a) zatrucia (CO, alkoholem, środkami nasennymi i uspokajającymi),
b) szkodliwe działanie czynników fizycznych (przegrzanie, ochłodzenie, porażenie prądem lub promieniowaniem jonizującym),
c) zakażenie ogólne (toksyny bakteryjne),
d) wstrząsy anafilaktyczne,
e) zaburzenia krążenia ogólnego,
f) zatrucia wewnątrzpochodne (śpiączka cukrzycowa, hipoglikemiczna, mocznicowa, tarczycowa, nadnerczowa oraz zaburzenia gospodarki wodno-elektrolitowej i równowagi kwasowo-zasadowej).

Postępowanie z chorym nieprzytomnym

Ocena stopnia zaburzeń świadomości jest bardzo istotna dla obserwacji przebiegu procesu chorobowego. Między innymi bardzo przydatna jest skala opracowana przez ośrodek w Glasgow. W odpowiednich odstępach czasu bada się trzy reakcje: otwieranie oczu, reakcje słowne oraz reakcje ruchowe i ocenia ich stopień. Odpowiedzi notuje się skrótowo, np. w głębokiej śpiączce jest całkowity brak czynności otwierania oczu, ruchów i odpowiedzi słownych, czyli zapisuje się jako I/4, Il/5, III/5. Ustalenie przyczyny zaburzeń świadomości jest niekiedy bardzo trudne, ale mimo to musi być ona szybko rozpoznana, gdyż od tego zależy leczenie i możliwości wyprowadzenia chorego ze stanu zagrażającego życiu. Cały zespół osobowy, będący w danej chwili do dyspozycji, powinien włączyć się do ratowania chorego wykonując zabiegi zmierzające do ustalenia właściwego rozpoznania oraz leczenia. Jeżeli u chorego wystąpią zaburzenia oddechu i krążenia, to należy natychmiast przystąpić do ich zwalczania i dopiero po wyprowadzeniu z tego stanu przystąpić do dalszego badania. Dla pełnego ustalenia rozpoznania ważne jest zebranie od otoczenia możliwie dokładnego wywiadu. Należy ustalić, czy śpiączka wystąpiła nagle, czy rozwijała się stopniowo, jakie były objawy poprzedzające stan śpiączkowy. Badanie fizykalne nieprzytomnego odbiega od zwykłego schematu. Badanie musi być dokładne, ale przeprowadzone możliwie szybko. Chory do badania musi być rozebrany. Każdemu choremu należy zmierzyć temperaturę ciała, ciśnienie krwi i tętno. Trzeba zwrócić uwagę na oddech, zabarwienie skóry i zapach, jaki wydobywa się z ust, np.: alkoholu, acetonu (w śpiączce cukrzycowej), amoniaku (w śpiączce mocznicowej) itp. Konieczne jest dokonanie dokładnych oględzin ciała i zwrócenie szczególnej uwagi na ślady po urazach, zwłaszcza na głowie. Objawem złamania podstawy czaszki jest wyciek krwi lub płynu mózgowo-rdzeniowego (albo obu na raz) z uszu i nosa.
W badaniu neurologicznym zwracamy uwagę na:
1) obecność objawów oponowych, które mogą świadczyć o krwotoku podpajęczynówkowym lub zapaleniu opon mózgowo-rdzeniowych (w głębokiej śpiączce – ich brak nie wyklucza procesu oponowego);
2) stan źrenic – szerokość, równość i odruch na światło, np. jednostronne rozszerzenie źrenicy stwierdza się w krwiaku pourazowym lub udarze mózgowym, zniesienie reakcji źrenic na światło świadczy o głębokości śpiączki;
3) ustawienie gałek ocznych – w głębokiej śpiączce gałki oczne „pływają” lub są rozkojarzone, skojarzone zbaczanie może wskazywać na ognisko mózgowe;
4) dno oka – należy badać u każdego w śpiączce;
5) obecność odruchów rogówkowych – w głębokiej śpiączce są zniesione;
6) symetria twarzy kąt ust po stronie porażonej jest niżej ustawiony, policzek po tej stronie wydyma się dając tzw. objaw ,,fajki”;
7) zachowanie się kończyn – obserwuje się ruchy spontaniczne, drgawki i prężenia, obecność porażeń kończyn można stwierdzić przez bierne unoszenie i obserwację ich opadania, kończyna porażona opada szybciej, bada się napięcie mięśni, które po stronie porażonej kończyny jest zwykle obniżone;
8) stan odruchów fizjologicznych – w głębokiej śpiączce odruchy mogą być całkowicie zniesione (szczególną uwagę należy zwrócić na odruchy podeszwowe);
9) obecność odruchów patologicznych (odruch Babińskiego).
Bardzo istotne znaczenie w rozpoznawaniu przyczyn śpiączki mają badania dodatkowe, takie jak:
a) badania laboratoryjne: morfologia krwi i hematokryt, badanie moczu, poziom cukru i mocznika we krwi, K, Ca, Cl, pH, zasób zasad transaminazy we krwi. U chorych, u których śpiączka wynika z uszkodzenia mózgu, konieczne jest badanie płynu m.-rdz.,
b) badanie elektrofizjologiczne: ekg i eeg,
c) badania radiologiczne: zdjęcie rtg czaszki oraz badania kontrastowe (angiografia).
Po ustaleniu rozpoznania należy jak najszybciej przystąpić do leczenia.
Leczenie ogólnie możemy podzielić na objawowe, mające na celu zwalczanie zaburzeń krążenia, oddychania, obrzęku mózgu, oraz leczenie przyczynowe, uzależnione od przyczyn powodujących stan nieprzytomności chorego.
Chorzy nieprzytomni wymagają specjalnie fachowego i troskliwego pielęgnowania, od którego bardzo często zależy życie pacjenta. Utrzymanie drożności dróg oddechowych ma zasadnicze znaczenie.
Chorego nieprzytomnego pielęgniarka układa na boku, aby głowa znajdowała się na poziomie tułowia lub niżej. Osiąga się to przez odpowiednie pochylenie łóżka. Ułożenie w tej pozycji zapobiega zapadaniu się języka oraz ułatwia odpływ wydzieliny z jamy nosowo-gardłowej. Pielęgniarka musi pamiętać o regularnym odsysaniu gromadzącej się wydzieliny. Niekiedy nawet konieczne jest wykonanie tracheostomii.
Szczególnej kontroli podlegają: tętno, ciśnienie krwi, liczba oddechów i temperatura ciała (co 2-3 godz.). Przyspieszenie tętna, osłabienie napięcia ścian tętnic, niemiarowość, spadek ciśnienia, to dowody załamania się krążenia. Zwolnienie tętna może być objawem wzrostu ciśnienia śródczaszkowego. Dane te pielęgniarka powinna notować na specjalnej karcie obserwacyjnej, którą u ciężko chorych dołącza się do karty gorączkowej.
Równocześnie pielęgniarka zwraca uwagę na zabarwienie powłok ciała i potliwość skóry. W razie wystąpienia jakichkolwiek niepokojących objawów należy natychmiast wezwać lekarza.
Jeżeli stan nieprzytomności utrzymuje się i chory przez kilkanaście godzin nie przyjmuje płynów, konieczne jest nawodnienie za pomocą kroplówki dożylnej z roztworu: 5% glukozy, wieloelektrolitowego płynu fizjologicznego i aminokwasów. Poda je się ok. 2 l. płynu na dobę, biorąc pod uwagę bilans wodny, stan narządu krążenia i poziom elektrolitów w surowicy krwi. Trudności wynikają stąd, że przy dużym obrzęku mózgu, chorego równocześnie trzeba odwadniać.
W razie dłużej utrzymujących się zaburzeń świadomości albo u chorych krztuszących się podczas połykania stosuje się karmienie przez zgłębnik. Do takiego karmienia stosuje się specjalne mieszanki lub zmiksowane posiłki. Chorego karmi się 2-3 razy dziennie. W pokarmie można podać lekarstwa, które wymagają stosowania doustnego.
U chorych nieprzytomnych z reguły występują zaburzenia zwieraczy pęcherza moczowego i odbytu, co prowadzi do zatrzymania moczu i stolca lub bezwiednego ich oddawania. Zatrzymanie moczu upośledza czynność nerek. Nietrzymanie moczu i stolca stwarza niebezpieczeństwo powstania odleżyn wskutek tego, że chory leży na wilgotnej pościeli. W tych przypadkach pościel należy zmieniać natychmiast. Dopóki nie powróci prawidłowa czynność pęcherza, konieczne jest jego cewnikowanie. W razie zatrzymania stolca stosuje się lewatywy.
Powikłaniem pogarszającym stan ogólny i utrudniającym usprawnianie w okresie poprawy są odleżyny. Przedłużająca się śpiączka, porażenie połowicze i zniesienie czucia powierzchniowego sprzyjają powstawaniu odleżyn. Układanie chorych nieprzytomnych na materacach przeciwodleżynowych i częsta zmiana pozycji (co 2-3h) zapobiega odleżynom. Pielęgniarka musi zwracać uwagę na należyte pielęgnowanie skóry (nacieranie spirytusem, talkowanie) oraz dbać o to żeby posłanie zawsze było suche i gładkie.

Układ nerwowy – pomyśl, o czym chciałbyś się dowiedzieć?

Spełnia on rolę koordynacyjną w stosunku do innych narządów. Prawidłowy rozwój układu nerwowego warunkuje rozwój czynności ruchowych. Układ nerwowy odbiera przez receptory (zakończenia nerwowe) bodźce działające na organizm, które biegną drogami nerwowymi do rdzenia i mózgu, gdzie są kojarzone i przetwarzane w ośrodkach ruchowych. Mózg noworodka waży 380 g, a 12-mie-sięcznego niemowlęcia — 925 g, 2-letniego dziecka — 1064 g, natomiast w 5 roku życia zbliża się do wagi mózgu dorosłego i waży 1400 g i jest ok. 3,7 razy większy niż u noworodka, podczas gdy waga ciała od urodzenia do okresu dojrzałości wzrasta aż 21 razy.

Wyróżniamy trzy rodzaje komórek nerwowych:

– neuron czuciowy

Otrzymuje on informacje, które przekazuje do ośrodków nerwowych .

– neuron ruchowy

Przekazuje on informacje pomiędzy rdzeniem kręgowym i mózgiem do gruczołów oraz mięśni.

– neuron pośredniczący

Łączy on neurony czuciowe z ruchowymi. komórki te przewodzą impulsy w mózgu oraz w rdzeniu kręgowym. Zakażenie ośrodkowego układu nerwowego wywołuje poważne schorzenia i wymaga natychmiastowego leczenia. Ze względu na specyficzny charakter tego układu, objawy i przebieg zakażenia mogą być różne. Zakażenie OUN u dzieci powoduje ostre zaburzenia neurologiczne, które mogą kończyć się poważnymi powikłaniami i trwałym kalectwem. W wyniku zakażenia pojawia się stan zapalny ośrodkowego układu nerwowego. Komórkami, wchodzącymi w skład włókien nerwowych są także komórki glejowe. Rolą tych komórek jest odżywianie oraz ochrona neuronów. Ciało komórki neuronowej jest stosunkowo duże i zwarte. Zawiera jądro komórkowe oraz znaczną ilość cytoplazmy. Od niego odchodzą liczne i różne pod względem długości wypustki, określane jako dendryty. Najdłuższa wypustka neuronu to akson.

Rolą dendrytów jest odbieranie bodźca oraz przesyłanie impulsu wzdłuż neuronu. Akson natomiast przekazuje sygnały do innych komórek nerwowych lub komórek organizmu. Struktura ta osłonięta jest pochewką, w postaci osłonki mielinowej, która spełnia funkcje ochronne. Osłonkę tworzy komórka glejowa. Pojedynczy nerw składa się z kilku wiązek, stanowiących wypustki neuronów. Leżą one obok siebie i są otoczone wspólna otoczką. W miarę oddalania się od mózgu wiązka nerwowa zmniejsza swoją średnicę.
Objawy zakażenia mogą być różne, w zależności od dokładnej przyczyny czy też wieku chorego. Do najczęściej występujących zaliczamy:
• zaburzenia świadomości jakościowe, tj. zespoły psychotyczne;
• bóle głowy;
• nudności i wymioty;
• światłowstręt;
• objawy oponowe wynikające z podrażnienia opon mózgowo-rdzeniowych, głównie wywoływane podczas badania lekarskiego;
• zaburzenia świadomości ilościowe: od niewielkiej senności do śpiączki;
• objawy neurologiczne, jak niedowłady, porażenia, napady padaczkowe, zaburzenia mowy (afazja), zaburzenia pamięci.

Pojawiają się także objawy ogólne, do których zaliczamy: gorączkę, osłabienie, bóle mięśniowe, potliwość, przyspieszenie lub zwolnienie akcji serca, a także wybroczyny na skórze.

Objawy choroby u noworodków są mało charakterystyczne. Najpierw następuje ogólne pogorszenie stanu dziecka, którego nie da się wyjaśnić, spadek lub zwiększenie aktywności, zaburzenia oddychania, gorączka, obniżenie temperatury, a także oczopląs, drgawki, odgięciowe ułożenie głowy. U niemowląt występuje wysoka gorączka, która nie reaguje na dostępne leki przeciwgorączkowe, wymioty, przeczulica, ciemiączko jest wypukłe, tętniące szybko. Starsze dzieci odczuwają bóle głowy, złe samopoczucie, pojawia się gorączka, wymioty, sztywność karku. Pacjent poddający się badaniu umieszczany jest w komorze aparatu, w stałym polu magnetycznym o dużej energii. Chodzi bowiem o uporządkowanie osi obrotu jąder atomów. Fale radiowe emitowane przez aparat po dotarciu do poszczególnych tkanek pacjenta wywołują w nich podobne fale radiowe. Zjawisko to nosi właśnie miano rezonansu. Następnie owe fale są z powrotem odbierane przez aparat, który dokonuje interpretacji powracających sygnałów i przetwarza je. Powstały obraz można odtworzyć na ekranie komputera w formie struktur anatomicznych.
Leki wpływające na ośrodkowy układ nerwowy stanowią poważny i bardzo złożony dział farmakologii. Mechanizmy działania tych leków zostały poznane tylko częściowo. Wynika to ze złożoności zagadnień dotyczących poszczególnych funkcji ośrodkowego układu nerwowego oraz z niejednokrotnie niejasnej patogenezy i mało poznanych patomechanizmów wielu chorób ośrodkowego układu nerwowego, zwłaszcza chorób psychicznych. Stosunkowo najlepiej zostały poznane zagadnienia związane z działaniem leków na procesy przekaźnictwa synaptycznego w różnych strukturach mózgu i na niektóre mechanizmy komórkowe związane bezpośrednio z tym przekaźnictwem. Z tego względu w dużą uwagę poświęcono omówieniu poszczególnych neuroprzekaźników i neuromodulatorów w ośrodkowym układzie nerwowym, oczywiście z uwzględnieniem możliwych wpływów na synaptyczne i komórkowe procesy związane z działaniem tych endogennych substancji. Poświęcono również wiele uwagi najważniejszym problemom neurofizjologicznym związanym z działaniem leków na czynność mózgu. Przedstawiono także podział leków wpływających na ośrodkowy układ nerwowy, ze szczególnym uwzględnieniem grup leków psychotropowych. Bodźcem nazywamy wszelkie zmiany, które powodują wystąpienie reakcji. Zmiany takie odbierane są przez różnego rodzaju receptory. Reakcja za dany bodziec odbywa się poprzez efektory, do których zaliczamy gruczoły oraz mięsnie. pomiędzy receptorem a efektorem są bardzo duże odległości. Rola przewodzenia bodźców przypada więc układowi nerwowemu. Przewodzenie bodźców możliwe jest tak zeza pośrednictwem układu hormonalnego, zwanego inaczej układem dokrewnym. Wiązki nerwowe umożliwiają bardzo szybką odpowiedź wewnętrzną lub zewnętrzna, natomiast układ hormonalny działa znacznie wolniej.
Choć panuje ogulne przekonanie o bardzo małej szkodliwości nawet długiego palenia marihuany, naukowcy jednogłośnie ostrzegają przed negatywnym wpływem tej używki na układ nerwowy. Niektórzy palacze zaczeli na własną rękę uprawiać marihuanę co spowodowało wzrostem jej palenia. Przeprowadzone badania pokazują ogromny wpływ kannabinoidów na wielkość wymienionych wyżej obszarów mózgu. Okazuje się, że miłośnicy palenia „zielonego listka” mają średnio o 12% mniejszy hipokamp (odpowiedzialny za pamięć i emocje) i o 7,1% mniejsze ciało migdałowate (ośrodek agresji i strachu). Dodatkowo, są u nich niestabilne zdolności poznawcze i większa częstość objawów psychotycznych, co po dłuższym okresie stosowania tej używki moze zaowocować chorobami psychicznymi . Specjaliści podkreślają, że dokładny wpływ kannabinoidów na tkankę mózgową nie jest do końca znany. Nie ma stuprocentowych dowodów na toksyczny wpływ okazyjnego palenia marihuany, ale istnieją liczne dowody na szkodliwość regularnego i długotrwałego stosowania tej używki.
Synapsę tworzą fragmenty błony dendrytu albo komórki innego neuronu. W synapsie koniec aksonu oraz błona leżącego obok neuronu leżą bardzo blisko, niemniej jednak nie stykają się ze sobą. Pomiędzy nimi znajduje się szczelina zwana przestrzenią synaptyczną. Kierunek przebiegu impulsu jest zawsze taki sam, biegnie on od końca aksonu, przez synapsę, do dendrytu kolejnej komórki. Na błonach wytwarza się potencjał czynnościowy. Nie może on jednak przejść poprzez szczelina synaptyczną , dlatego konieczne jest występowanie przewodnictwa chemicznego. Impuls w zakończeniu aksonu powoduje wytwarzanie się pęcherzyków, których zawartość uwalniana jest do synapsy. W pęcherzyku znajdują się głównie neuroprzekaźniki, czyli substancje, powodujące bardzo szybkie przechodzenie impulsu. Do najczęściej występujących neuroprzekaźnikow należą noradrenalina oraz acetylocholina.

Układ nerwowy ośrodkowy.

Elementami tego układu są rdzeń kręgowy oraz mózg. W skład ośrodkowego układu nerwowego wchodzą także nerwy obwodowe. Ich rolą jest łączenie mózgu i rdzenia kręgowego ze wszystkimi członkami ciała oraz ze światem zewnętrznym.

Budowa rdzenia kręgowego.

Rdzeń kręgowy tworzy wiele neuronów, które uformowane są w strukturę przypominającą bardzo długi i wąski cylinder. Rdzeń kręgowy położony jest w kanale kręgowym, znajdującym się wewnątrz kręgosłupa. Kanał ten dodatkowo wypełnia płyn rdzeniowy, który spełnia rolę odżywczą i ochronną dla nerwów wchodzących w skład rdzenia. Z rdzeniem kręgowym łączy się 31 par nerwów rdzeniowych oraz czaszkowych. Nerwy te rozgałęziają się i tworzą połączenia ze wszystkimi częściami ciała. największym nerwem jest nerw kulszowy. Jego średnica porównywalna jest ze średnica ołówka. Biegnie on do stawu biodrowego do końca nogi.
Mózg – stanowi on część układu nerwowego ośrodkowego i leży w jamie czaszkowej. mózg stanowi centrum, które gromadzi oraz przetwarza informację. Mózg budują komórki nerwowe i pełniące funkcję pomocniczą komórki glejowe. W mózgu człowieka znajduje się ok. 100 miliardów neuronów, komórki glejowe przewyższają je liczebnością 10-50-krotnie, czyli łączna liczba komórek mózgu człowieka waha się pomiędzy 200 a 500 mld.

Neurony w mózgu tworzą tysiące połączeń synaptycznych. Narząd ten jest niezwykle delikatny, dlatego od zewnątrz chronią go opony mózgowe oraz czaszka. Pomiędzy oponami znajduje się dodatkowo płyn mózgowo- rdzeniowy. W mózgu przebiegają liczne naczynia krwionośne, zaopatrujące mózg w tlen oraz substancje odżywcze.

U podstawy mózgu znajduje się pień mózgu. Przedłużeniem pnia mózgowego jest rdzeń kręgowy. W ej strukturze znajdują się liczne ośrodki, które kontrolują ciśnienie krwi, szybkość pracy serca, wentylacje płuc i in. W podwzgórzu, położonym w przedniej części mózgu, zlokalizowane są ośrodki termoregulacyjne, ośrodki głodu. W tym obszarze mózgu ma miejsce kontrola poziomu aminokwasów, jonów oraz cukrów.

W mózgu znajduje się także przysadka mózgowa. Z tą strukturą łączą się ośrodki kontrolujące emocje np. agresję. Dzięki takiemu powiązaniu obu tych struktur dochodzi do wydzielania odpowiedniej ilości hormonów.

W tylnej części mózgowia znajduje się móżdżek. Jest to element układu nerwowego którym znajdują się ośrodki kontroli odruchów niezależnych od świadomości. Dzięki móżdżkowi możliwe jest zachowanie właściwej postawy ciała oraz utrzymanie równowagi.

Te neurony, które położone są w rdzeniu kręgowym stanowią centrum rozchodzenia się łuków odruchowych. Główna funkcja rdzenia jest przenoszenie impulsów od mózgu do ciała a także w stronę przeciwną. Dlatego tak niebezpieczne są różnego rodzaju uszkodzenia rdzenia. Następuje bowiem przerwanie łączności pomiędzy nerwami mózgowymi a narządami ciała ( paraliż).

Układ nerwowy – co warto wiedzieć?

Jak wiadomo układ nerwowy wszystkich kręgowców w toku rozwoju osobniczego wykształca podobne struktury, które następnie rozwijają się u poszczególnych gatunków w mniej, lub bardziej złożone postacie. Początkowo powstają trzy pęcherzyki mózgowe: przodomózgowie, śródmózgowie i tyłomózgowie. Następnie pierwszy i trzeci dzielą się na dwa, tak, że ostatecznie powstaje pięć pęcherzyków: kresomózgowie, międzymózgowie, śródmózgowie – pozostaje niepodzielone, oraz tyłomózgowie wtórne i rdzeniomózgowie.

Czynnościowo układ nerwowy dzieli się na:
1) układ somatyczny
2) układ autonomiczny (wegetatywny)

Układ ośrodkowy stanowi centralny układ nerwowy. Rozmieszczony jest w jamie czaszki i kanale kręgowym. Układ ten składa się z mózgowia oraz rdzenia kręgowego. Funkcje układu nerwowego:
– odbieranie bodźców ze środowiska zew i wew i ich przewodzenie do narządów wykonawczych
-regulacja i koordynacja czynności narządów wewnętrznych. Utrzymywanie stałych warunków w ustroju
Tkanka Nerwowa- składa się z ok.100 miliardów neuronów.
Neuron- podstawowa jednostka anatomiczna i funkcjonalna układu nerw.
Składa się z:
-ciała komórki z jądrem
– dendrytów- licznych, krótkich wypustek, które odbierają bodźce i przewodzą je do ciała
– neurytu- długa wypustka przewodząca impulsy od ciała kom do innych neuronów lub gruczołów, mięśni
– Przewodzenie impulsu odbywa się od dendrytów przez ciało komórki do neurytu (synapsa-miejsce styku)

Komórka nerwowa – neuron – jest najważniejszym elementem składowym układu nerwowego. W obrębie komórki nerwowej wyróżnia się ciało komórki i dwa rodzaje wypustek: wypustkę długą (akson) i liczne wypustki krótkie (dendryty) (Ryc.6-2). Aksony przenoszą informacje z ciała komórki do innych komórek nerwowych lub narządów wykonawczych (efektorów), dendryty natomiast przekazują pobudzenia do ciała komórki nerwowej. Poszczególne komórki nerwowe łączą się ze sobą poprzez złącza (synapsy), które pośredniczą w przekazywaniu informacji. W zależności od rodzaju substancji chemicznej pośredniczącej w przekazywaniu pobudzenia, wyróżnia się synapsy pobudzające i hamujące. Komórkom nerwowym towarzyszą komórki glejowe, które spełniają funkcje pomocnicze (odżywcze, izolacyjne, podporowe) w stosunku do neuronów. Mózgowie i rdzeń kręgowy okrywają trzy błony łącznotkankowe noszące nazwę opon mózgowo rdzeniowych. Najbardziej zewnętrznie położona jest opona twarda stanowiąc okostną jamy czaszki i rdzenia kręgowego. Oponę twardą cechuje duża wrażliwość na ból. Pod oponą twardą leży opona pajęczynówkowa.
Mózg i rdzeń pokrywa bezpośrednio, bogato unaczyniona, opona miękka (naczyniowa). Wyrostki (ząbki) opony miękkiej zrastają się z oponą pajęczynówkową i oponą twarda tworząc więzadło ząbkowane. Dzięki temu rdzeń kręgowy chroniony jest przed wstrząsami i urazami, gdyż zawieszony na więzadle i korzeniach rdzeniowych pływa w płynie mózgowo rdzeniowym. Płyn mózgowo – rdzeniowy wypełnia przestrzeń pomiędzy pajęczynówką a oponą miękką. Płyn ten jest bezbarwny i przejrzysty. W jego skład wchodzi woda, glukoza, białko i sole mineralne. Rola płynu mózgowo-rdzeniowego polega na równomiernym rozkładzie ciśnienia w jamie czaszki, a także chroni on mózgowie i rdzeń kręgowy przed urazami mechanicznymi.

Impuls elektryczny generowany we wzgórku aksonalnym formalnie nazywany jest potencjałem czynnościowym neuronu. W sposób mniej formalny zjawisko to określane bywa także jako „strzał”, czy też „odpalenie” neuronu[8]. Zjawisko polega na lokalnej wymianie między wnętrzem komórki a jej otoczeniem molekuł posiadających ładunek elektryczny – jonów. Choć nie mamy tu do czynienia z przewodem elektrycznym, mamy do czynienia z przepływem prądu elektrycznego, bowiem z punktu widzenia fizyki, prądem elektrycznym nazywamy przepływ jakichkolwiek cząsteczek (czy też molekuł) posiadających ładunek elektryczny, a więc i jonów, a nie tylko elektronów w przewodzie miedzianym, czy aluminiowym. Impuls ten stanowi niejako wyraz „decyzji” neuronu o tym, czy ma on przekazywać sygnał następnej komórce. Impuls taki powstaje wówczas, gdy neuron otrzymuje sygnały z innych komórek, ale sygnały o odpowiedniej konfiguracji. Raz wygenerowany, przenosi się wzdłuż aksonu i dociera na zakończenie aksonu, gdzie inicjuje kolejne procesy zmierzające do przekazania sygnału innej komórce. Dzięki temu, że akson posiada rozgałęzienia, sygnał taki może dotrzeć do więcej niż jednej komórki – jeżeli poszczególne rozgałęzienia aksonu komunikują się z innymi komórkami. Miejsce takiej komunikacji nazywa się synapsą. Statystycznie najwięcej zakończeń aksonalnych dociera w okolice dendrytów komórki odbierającej sygnały, zaś najwięcej synaps jest tworzonych pomiędzy zakończeniem aksonalnym a kolcem dendrytycznym[9] – specjalną wypustką na powierzchni dendrytu, jaka najprawdopodobniej służy właśnie do tworzenia synaps (aczkolwiek nie wszystkie rodzaje neuronów tworzą kolce dendrytyczne). Ze względu na złożoną budowę i funkcję ośrodkowego układu nerwowego, ocena jego uszkodzeń musi opierać się na zróżnicowanych metodach badawczych. Wybór odpowiedniej metody zależy od przyczyn uszkodzenia i ich lokalizacji w obrębie OUN, a przede wszystkim od wstępnego rozpoznania neurologicznego. Po urazach czaszki lub kręgosłupa powinny być wykonane zdjęcia RTG przeglądowe dla uwidocznienia szczeliny pęknięcia lub złamania; jeśli istniej podejrzenie obecności krwiaka pourazowego konieczne jest wykonanie badania tomokomputerowego (TK) głowy. W przypadku występowania napadów padaczkowych należy wykonać badanie elektroencefalograficzne (EEG), które powinno być uzupełnione badaniem (TK) głowy dla wykluczenia podejrzenia guza mózgu. W diagnostyce uszkodzeń ośrodkowego układu nerwowego szczególne znaczenie ma obecnie badanie przy pomocy magnetycznego rezonansu jądrowego (MRI). Metoda ta pozwala w sposób niezwykle precyzyjny ocenić uszkodzenia rdzenia kręgowego, pnia mózgu i okolic mózgu przylegających do kości (np. podstawa mózgu, okolica przysadki mózgowej lub móżdżku). Badanie MRI służy również do oceny uszkodzenia istoty białej mózgu, stąd znaczenie tego badania w diagnostyce stwardnienia rozsianego (SM), chorób zwyrodnieniowych mózgu, móżdżku i encefalopatiach.
Warto jednak wiedzieć, że neuron jest w stanie tworzyć synapsy właściwie w dowolnym miejscu, także i na powierzchni ciała komórkowego, jak i na powierzchni aksonu. Synapsy w tych miejscach występują rzadziej i charakteryzują się wyjątkowymi cechami. Ciało komórkowe znajduje się bliżej wzgórka aksonalnego niż dendryty, zatem przekazywanie sygnałów na synapsie utworzonej na ciele komórkowym znacznie efektywniej wpływa na ostateczne wygenerowanie, bądź wręcz przeciwnie, na zatrzymanie generowania potencjału czynnościowego. Celem dla potencjału czynnościowego, gdy już zostanie wygenerowany, jest sam koniec aksonu – zakończenie aksonalne. Docierając na sam kraniec aksonu potencjał czynnościowy pełni tam rolę dostarczyciela „rozkazu” z ciała komórkowego, rozkazu do zainicjowania końcowego etapu przekazania sygnału innej komórce. Synapsy tworzone z aksonami neuronów są ulokowane właśnie na tych zakończeniach. Sygnał z takiej synapsy potrafi wpływać na efekt wywoływany przez docierający tam potencjał czynnościowy. W efekcie działania synaps między akson-akson potencjał czynnościowy będzie mógł wywołać większą, bądź mniejszą niż zazwyczaj reakcję u komórki odbierającej sygnał.
Samo przekazanie sygnału między jedną a drugą komórką odbywa się inaczej w zależności od rodzaju synapsy. W przypadku najczęstszych, najlepiej poznanych, ale i najbardziej skomplikowanych synaps chemicznych, ostateczne przekazanie sygnału odbywa się po przez wydalenie z zakończenia aksonalnego pewnych substancji chemicznych nazywanych neuroprzekaźnikami. Z chwilą, kiedy dotrą one do powierzchni innej komórki i zostaną przez nią zidentyfikowane, będą mogły wywołać w tej komórce odpowiednie zmiany. Każdy jeden rodzaj neuroprzekaźnika posiada właściwe dla siebie białka receptorowe ulokowane w błonie komórkowej neuronu. Aby synapsa funkcjonowała prawidłowo, neuroprzekaźnik uwalniany przez zakończenie aksonalne musi posiadać właściwe dla siebie białka receptorowe w błonie komórkowej neuronu, któremu ma przekazać sygnał. Inaczej neuroprzekaźnik nie będzie miał z czym wejść w interakcję i sygnał nie zostanie przekazany. Natomiast to, co ten sygnał oznacza, a więc jaki efekt wywołany zostanie detekcją neuroprzekaźnika (np zwiększający lub zmniejszający szansę na wygenerowanie potencjału czynnościowego), zależy od rodzaju białka receptorowego.

Układ autonomiczny (wegetatywny) unerwia głównie narządy wewnętrzne (trzewia). Zapewnia on prawidłowy przebieg najistotniejszych czynności życiowych organizmu tj. m.in. bicie serca, oddychanie, trawienie.
Układ nerwowy autonomiczny składa się z dwóch części uzupełniających się wzajemnie, a jednocześnie działających na siebie antagonistycznie.
-układ współczulny (sympatyczny)
Ośrodki części współczulnej znajdują się w istocie szarej rdzenia kręgowego w części piersiowej i lędźwiowej. Ośrodki rdzeniowe łączą się ze zwojami współczulnymi tworząc parzysty pień współczulny (równolegle po obu stronach kręgosłupa). Włókna układu współczulnego unerwiają wszystkie narządy wewnętrzne, naczynia krwionośne i gruczoły potowe oraz działają przeciwnie do układu przywspółczulnego. Powodują m.in. rozszerzenie źrenic, przyspieszenie akcji serca, zmniejszenie wydzielania gruczołów, zahamowanie perystaltyki jelit.
-układ przywspółczulny (parasympatyczny)
Ośrodki przywspółczulne rozmieszczone są w mózgowiu, rdzeniu przedłużonym i krzyżowej części rdzenia kręgowego. Zwoje układu przywspółczulnego umiejscowione są w pobliżu lub w ścianach unerwianych narządów. Włókna przywspółczulne wychodzące z pnia mózgu dołączają się do nerwów mózgowych okołoruchowych, twarzowym, językowo-gardłowym, błędnym. Unerwiają one mięśnie zwężające źrenicę, akomodacji oka, gruczołu łzowe, śluzowe i ślinianki. Nerw błędny (powodujący zwolnienie akcji serca, zwężenie oskrzeli, wzmaga ruch robaczkowe jelit i wydzielania gruczołów jamy brzusznej) zawiera stosunkowo najwięcej włókien przywspółczulnych. Włókna przywspółczulne części krzyżowej rdzenia, unerwiają część okrężnicy i pęcherz moczowy oraz narządy płciowe (pobudzająco).

OŚRODKOWY UKŁAD NERWOWY:
-mózg znajduje się w jamie czaszki. Otoczony 3 oponami. Pofałdowany. Największa bruzda(szczelina podłużna) dzieli go na dwie półkule. Bruzda boczna i środkowa dzielą każdą z półkul na 4 płaty.
* czołowy (zawiera ośrodki kojarzące, ruchowe, pisania)
* ciemieniowy (zawiera ośrodki czuciowe- odbierające wrażenie ciepła, dotyku, chłodu)
* skroniowy (zawiera ośrodki słuchu i mowy)
* potyliczny (zawiera ośrodki wzroku)
Na przekroju czołowym są 2 warstwy:
• Zewnętrzna, kora(istota szara)- zbudowana z ciał komórek nerwowych
• Wewnętrzna, podkorowa(istota biała) zbudowana z ściśle przylegających do siebie włókien nerwowych
Kora mózgu- 2-3mm, licznie pofałdowana, zbudowana jest z komórek nerwowych czuciowych, ruchowych i kojarzeniowych. Najważniejsza część układu nerwowego, nadrzędnym ośrodkiem regulującym i kierującym czynnościami całego ustroju.
Móżdżek- Położony z tylnej części czaszki. Składa się z dwóch półkul. Spełnia funkcje:
• Reguluje utrzymanie równowagi i pionowej postawy ciała
• Utrzymuje napięcie mięśniowe
• koordynuje ruchy mięśni, odpowiada za harmonijną współpracę mięśni
Rdzeń przedłużony: Część mózgowia, która łączy się z rdzeniem kręgowym. Przez niego przebiegają wszystkie impulsy, które idą z mózgu do rdzenia i odwrotnie. Znajdują się w nim ośrodki nerwowe dla wielu ważnych czynności odruchowych. Najważniejsze ośrodki to;
• Ośrodek oddechowy
• Ośrodek Naczynioruchowy- reguluje stan napięcia ścian naczyń krwionośnych
• Ośrodek czynności serca, wymiotny, regulacji przemiany materii
Rdzeń kręgowy ma kształt sznura o długości ok.. 45cm. Znajduje się w kanale kręgowym. Odchodzą od niego nerwy rdzeniowe. Jest otoczony 3 oponami. Zbudowany z istoty szarej

RDZEŃ KRĘGOWY (MEDULLA SPINALIS)

budowa morfologiczna :
– położony w kanale kręgowym
– jego kształt to wydłużony i spłaszczony stożek
– jego koniec położony jest na wysokości pierwszego lub drugiego kręgu lędźwiowego
– przechodzi w nić końcową sięgającą do drugiego kręgu guzicznego
– budowa jest metameryczna czyli podzielony jest na segmenty – NEUROMERY których od każdego wychodzą dwie pary nerwów rdzeniowych – prawy i lewy.

Mózg
Płat ciemieniowy przechodzi bez ostrej granicy w płat potyliczny. Wąska jama obecna w półkulach mózgowych podzielona jest przez ścianę podłużną na dwie równe części — w ten sposób powstają komory boczne mózgu (ventriculi cereibri). Tylna część tej ściany tzw. sklepienie mózgu (fornis) wychodzi z ciał sutkowych (corpora mammillaria), znajdujących się u podstawy mózgu. Komory boczne i komora trzecia (w międzymózgowiu) komunikują się ze sobą przez ciasny otwór Monroe’go (foramen Monroi). Przedłużenia bocznych komór noszą nazwę rogów Ammona (cornu ammonis). Półkule mózgowe zbudowane są z substancji szarej (zwanej korą mózgową), o miąższości około 5 mm, obfitującej w komórki zwojowe, i z białej substancji rdzennej złożonej z włókien nerwowych. Dno komory trzeciej mieszczącej się w międzymózgowiu przedłuża się ku dołowi w tzw. lejek (infundibulum), na którym położona jest przysadka mózgowa (hypophysis cerebri, glandula pituitaria), gruczoł wydzielania wewnętrznego. Z międzymózgowia wychodzi również, jednak ku górze, szyszynka (corpus pineale).

Unaczynienie tętnicze mózgu.
Tętnica przednia mózgu
Tętnica środkowa mózgu
Tętnica tylna mózgu

Obraz z rezonansu magnetycznego mózgu widok z boku
Mózg jest bardzo wrażliwym narządem, dlatego też jest bardzo dobrze chroniony. Otaczają go 3 opony. Każda z nich jest inna i każda ma inne zadania. Pierwsza, najbliżej mózgu, to silnie unaczyniona opona miękka (naczyniówka), której zadaniem jest odżywianie mózgu. Wnika ona do komór mózgu tworząc sploty naczyniówkowe, oraz we wszystkie bruzdy i zakręty mózgu. Drugą jest pajęczynówka, w której znajduje się płyn mózgowo-rdzeniowy, wyrównujący ciśnienie w czaszce i amortyzujący wstrząsy. Pajęczynówka jest bardzo delikatna, brak w niej naczyń krwionośnych. Ostatnią, trzecią oponą jest opona twarda, która jest zarazem okostną czaszki. Dzieli się ona na blaszkę zewnętrzną i blaszkę wewnętrzną.
Unaczynienie tętnicze mózgowia pochodzi głównie z tętnicy podstawnej (wraz z jej odgałęzieniami, parą tętnic tylnych mózgu), będącej połączeniem dwóch tętnic kręgowych oraz parami tętnic przednich i środkowych mózgu (końcowych odgałęzień tętnicy szyjnej wewnętrznej). Wszystkie te tętnice łączą się na podstawie mózgowia w koło tętnicze mózgu.
Objętość mózgu człowieka jest istotnym parametrem antropologicznym, średnia światowa wynosi 1350 ml (800-2000ml). Przeciętny mózg posiada około 100 mld. neuronów, przy czym każdy z nich łączy się średnio z 7 tys. innych poprzez synapsy, w sumie takich połączeń jest około 1015.
Zasada działania mózgu polega na przekazywaniu sygnałów elektrycznych – potencjałów czynnościowych w obrębie neuronu oraz chemicznych (neuroprzekaźnik) w obrębie synapsy. Podstawową jednostką czynnościową mózgu jest tzw. zespół neuronów (ang. neural ensemble).
Wielkość ludzkiego mózgu jest w 94% (prawie całkowicie) uwarunkowana czynnikami genetycznnymi. Istotną rolę w warunkowaniu wielkości mózgu odgrywa ludzki gen ASPM. Większy rozmiar mózgu (jako indeks cefaliczny) jest związany z większym IQ, co sugeruje że różnice w wielkości mózgu między ludźmi są skorelowane do różnic inteligencji i wyników testów. Jedną z metod przeżyciowego mierzenia (in vivo) wielkości mózgu jest metoda VBM. Jest to nieobciążona technika charakteryzująca objętości regionów mózgowia i różnice koncentracji tkanek w strukturalnych obrazach NMR

Bardziej rozwinięte sieci nerwowe zawierają na drodze przekazywania sygnału stacje pośredniczące (interneurony), jak również ich aktywność jest modyfikowana przez sygnały przekazywane z dodatkowych obwodów, bądź w ogóle z innych sieci. Obwody komórek nerwowych mogą sterować własną aktywnością, jeżeli z punktu końcowego przekażą połączenia wsteczne do punktu początkowego – wraz z napływem stymulacji połączenie wsteczne może dodatkowo jeszcze bardziej nasilać aktywność punktu początkowego, bądź wręcz przeciwnie, hamować jego aktywność. Wyidealizowany przykład takiego obwodu przedstawiono na ilustracji obok.

NERWY CZASZKOWE
I – węchowy (jest to też nerw czuciowy. Włókna tworzące ten nerw rozpoczynają się w polu węchowym błony śluzowej jamy nosowej )

II – wzrokowy ( także nerw czuciowy. Przewodzi bodźce świetlne z siatkówki gałki ocznej do mózgowia)

III – okołoruchowy

IV – bloczkowy ( unerwia mięśnie zewnątrzgalkowe i wewnątrzgałkowe oraz mięsień dźwigacz gałki ocznej)

V – trójdzielny (to włókna czuciowe i ruchowe. Dzieli się na trzy nerwy :
V1 to nerw oczny – unerwia skórę nosa i czoła, gałkę oczną, jamę nosową, zatokę czołową, klinową i komórki sitowe;
V2 to nerw szczękowy – unerwia jamę nosową, podniebienie, zęby i dziąsła, skórę twarzy;
V3 to nerw żuchwowy – unerwia język, dziąsła, zęby żuchwy, małżowinę uszną, policzki włóknami czuciowymi. Włóknami ruchowymi unerwia mięśnie żwaczy i mięśnie dna jamy ustnej)

VI – odwodzący (unerwia mięśnie zewnątrzgałkowe i wewnątrzgałkowe oraz mięsień dźwigacz gałki ocznej)

VII – twarzowy (unerwia włóknami ruchowymi mięśnie wyrazowe twarzy a włóknami czuciowymi brodawki języka, włóknami przywspółczulnymi unerwia ślinianki podżuchwowe i podjęzykowe, oraz gruczoł łzowy.)

VIII – przedsionkowo – ślimakowy (Nerw czuciowy. Częśc przedsionkowa unerwia narząd równowagi a część ślimakowa narząd słuchu)

IX – językowo – gardłowy (Włókna czuciowe prowadzą do brodawek języka, włókna ruchowe do gardła i podniebienia, włókna przywspółczulne do ślinianki przyusznej)

X – błędny (Nerw też mieszany, biegnie przez całą długość szyi i klatki piersiowej kończąc się w jamie brzusznej. Spośród włókien czuciowych ruchowych i przywspółczulnych, tych ostatnich jest najwięcej. Unerwia gardło, krtań, przełyk, serce, płuca i inne narządy jamy brzusznej)

XI – dodatkowy ( Włókna ruchowe unerwiają mięśnie mostkowo-obojczykowo-sutkowe i mięsień czworoboczny)

XII – podjęzykowy (Nerw ruchowy. Unerwia wszystkie mięśnie języka.)

Konwergencja neuronów.
W ten sposób funkcjonują proste odruchy, jakie są podstawą zachowania prymitywnych organizmów, zaś u bardziej rozwiniętych stanowią także podstawę funkcjonowania narządów wewnętrznych, np. sterując motoryką żołądkowo-jelitową. Układ nerwowy człowieka, podobnie jak innych organizmów, pełny jest tego typu sieci i to nie tylko w zakresie motoryki żołądkowo-jelitowej. Układ nerwowy kręgowców, w tym i człowieka, spaja ze sobą te części ciała, na które oddziałują bodźce, z tymi częściami, które mają wykonywać reakcje w odpowiedzi na te bodźce. Cechą znamienną w większości takich połączeń u kręgowców jest to, że receptory przesyłają informacje o bodźcach aksonami komórek czuciowych do rdzenia kręgowego i pnia mózgu, gdzie stymulacja przełączana jest na neurony ruchowe i dalej, ich aksonami, wyprowadzana jest do mięśni. Rdzeń kręgowy i pień mózgu to twory ośrodkowego układu nerwowego, stąd aksony czuciowe doprowadzające informacje do rdzenia i pnia nazywane są włóknami dośrodkowymi, zaś aksony ruchowe, wyprowadzające z nich informacje do mięśni – włóknami odśrodkowymi. Rdzeń kręgowy i pień mózgu kręgowców realizują wiele różnego rodzaju odruchów rdzeniowych i pniowych. Typowym przykładem może być odruch miotatyczny, nazywany także odruchem na rozciąganie, który lekarze neurolodzy badają w postaci odruchu skokowego z mięśnia brzuchatego łydki, odruchu kolanowego z mięśnia czworogłowego uda, oraz odruchów z mięśni ramion: z mięśnia dwugłowego i z trójgłowego.

Krew doprowadzana jest do mózgu przez 2 tętnice szyjne i 2 tętnice kręgowe. Rozgałęzienia tych tętnic łączą się ze sobą, co zapewnia stały dopływ krwi do mózgu. Mózg otrzymuje znacznie więcej krwi aniżeli inne narządy. Masa mózgu wynosi około 2% ciężaru ciała, przez mózg przepływa jednak aż 15% krążącej krwi. Ten zwiększony dopływ krwi zabezpiecza wystarczającą podaż tlenu i glukozy, które są niezbędne dla utrzymania prawidłowej funkcji mózgu. Wiadomo, iż zapotrzebowanie mózgu na tlen jest 10-krotnie większe niż np. mięśnia sercowego. Mózg zużywa 20% tlenu przyswajalnego przez cały organizm.
Prawidłowy przepływ krwi przez mózg zależy w dużej mierze od stanu naczyń mózgowych. Przy pomocy ultrasonografii dopplerowskiej (USG – doppler) można ocenić drożność naczyń i szybkość przepływu krwi w naczyniach doprowadzających krew do mózgu (tętnice szyjne i kręgowe), a także w zakresie naczyń śródczaszkowych (ultrasonografia przezczas zkowa – TCD). Uzupełnieniem badań dopplerowskich są badania przepływu krwi w wybranych obszarach mózgu (emisyjna tomografia komputerowa pojedynczego fotonu – SPECT).

Rdzeń kręgowy znajduje się w kanale kręgowym i osłonięty jest oponami rdzeniowymi. Ciągnie się od rdzenia przedłużonego, a kończy (przechodzi w nić końcową) na poziomie II kręgu lędźwiowego. Istota szara położona jest tu wewnętrznie w stosunku do istoty białej (odwrotnie niż w mózgu). Substancja szara na przekroju poprzecznym ma kształt litery H. Ciągnie się ona na całej długości rdzenia w postaci dwóch słupów przednich i tylnich. W słupach przednich rozmieszczone są komórki neuronów ruchowych, w tylnich- komórki neuronów czuciowych. Od rdzenia kręgowego odchodzi 31 par nerwów zawierających somatyczne włókna czuciowe, ruchowe i włókna wegetatywne. Nerwy te przechodzą przez otwory międzykręgowe. Rdzeń kręgowy przewodzi impulsy nerwowe z mózgu i do mózgu. Łączy więc centralne odcinki układu nerwowego w niemal całym organizmie.